[101 Bài Học Giúp Bạn Trở Thành Huấn Luyện Viên Giao Dịch Của Chính Mình] - Bài 13: Nguyên nhân gây ra khó khăn làm cản trở quyết định giao dịch?

Xin chào cả nhà!

Brett Steenbarger là một trong những chuyên gia hàng đầu về tâm lý giao dịch, với nhiều năm kinh nghiệm huấn luyện các trader chuyên nghiệp và chia sẻ kiến thức qua các cuốn sách kinh điển như cuốn "The Psychology of Trading" và "Enhancing Trader Performance".

Trong cuốn "The Daily Trading Coach", ông mang đến một hướng tiếp cận thực tiễn, giúp các trader tự trở thành huấn luyện viên của chính mình để phát triển kỹ năng, rèn luyện tư duy và cải thiện hiệu suất giao dịch.




Với 101 bài học súc tích, cuốn sách này không chỉ cung cấp những chiến lược tâm lý, mà còn hướng dẫn bạn những phương pháp áp dụng ngay vào thực tế giao dịch hàng ngày.

Series này sẽ giúp bạn khám phá những bài học quan trọng từ cuốn "The Daily Trading Coach" và cách tận dụng chúng để nâng cao hiệu quả giao dịch cũng như phát triển bản thân một cách toàn diện.

Hãy cùng bắt đầu hành trình trở thành một nhà giao dịch với tâm lý vững vàng và kỷ luật hơn nhé!


Mục tiêu của cuốn "The Daily Trading Coach" là dạy bạn càng nhiều càng tốt về việc tự huấn luyện, để bạn có thể tự hướng dẫn bản thân đến thành công trên thị trường tài chính. Từ khóa quan trọng trong tiêu đề là “Hàng Ngày.” Cuốn sách này được thiết kế để trở thành một tài liệu mà bạn có thể sử dụng mỗi ngày nhằm phát huy thế mạnh và khắc phục điểm yếu của mình.

Sau khi viết hai cuốn sách—"The Psychology of Trading" (Tâm Lý Giao Dịch) và "Enhancing Trader Performance" (Nâng Cao Hiệu Suất Giao Dịch)—cùng với hơn 1.800 bài viết trên blog TraderFeed (www.traderfeed.blogspot.com/), tôi từng nghĩ rằng mình đã bao quát khá đầy đủ lĩnh vực tâm lý giao dịch. Tuy nhiên, chỉ ba năm sau khi xuất bản cuốn sách về hiệu suất giao dịch, tôi lại một lần nữa cầm bút (điện tử) để hoàn thành bộ ba cuốn sách về tâm lý giao dịch, lần này tập trung vào quá trình tự huấn luyện.

Hai thực tế đã dẫn đến sự ra đời của cuốn "The Daily Trading Coach". Trước hết, khi xem xét lưu lượng truy cập trên blog TraderFeed, tôi nhận thấy rằng một lượng lớn độc giả—khoảng một phần ba—truy cập trang web trong vòng một giờ trước khi thị trường mở cửa. Điều này khiến tôi thấy thú vị, vì hầu hết các bài viết trên blog không cung cấp lời khuyên giao dịch cụ thể. Thay vào đó, chúng tập trung vào các chủ đề về tâm lý và hiệu suất giao dịch—những nội dung có giá trị bất kể thời gian nào trong ngày.

Khi tôi hỏi một nhóm độc giả đáng tin cậy về xu hướng này, họ trả lời rằng họ đang sử dụng blog như một dạng “huấn luyện viên giao dịch thay thế.” Việc đọc lại các bài viết giúp họ nhắc nhở bản thân về kế hoạch và ý định trước khi bước vào “chiến trường tài chính.” Điều này càng được củng cố khi tôi thu thập số liệu thống kê về những bài viết phổ biến nhất trên blog. Phần lớn trong số đó là những bài viết thực tiễn về tâm lý giao dịch. Hầu hết đều có nội dung mang tính động viên, dù đôi khi thách thức những giả định của người đọc. Có vẻ như các nhà giao dịch đang tìm kiếm sự hướng dẫn và phần nào đó tìm thấy nó trong blog.

Thực tế thứ hai định hình nên cuốn sách này là sự phát triển của xuất bản điện tử và những thay đổi nhanh chóng trong ngành xuất bản. Cho đến thời điểm đó, số lượng sách điện tử (e-book) dành cho các nhà giao dịch vẫn còn rất ít. Ngay cả khi có, chúng cũng chỉ đơn thuần là phiên bản điện tử của sách in. Dù xuất bản điện tử mang lại sự tiện lợi và hấp dẫn, hầu hết các nhà giao dịch mà tôi tham khảo ý kiến đều không chủ động tìm kiếm hoặc sử dụng e-book. Lý do phổ biến nhất là họ không muốn dành hàng giờ ngồi trước màn hình để đọc thông tin sau cả một ngày giao dịch căng thẳng. Tôi nhanh chóng nhận ra rằng những người tham gia thị trường tài chính không sử dụng phương tiện điện tử theo cùng cách họ tiếp cận sách in. Điều đó khiến tôi suy nghĩ về việc viết một cuốn sách theo một cách khác—một cuốn sách phù hợp hơn với kỷ nguyên xuất bản điện tử nhưng cũng có thể sử dụng dưới dạng bản in.

Khi kết hợp hai quan sát trên, bạn sẽ hiểu được tầm nhìn dẫn đến cuốn sách này: một "huấn luyện viên giao dịch trong một cuốn sách" mà bạn có thể dễ dàng đọc trên màn hình cũng như trên giấy. Mục tiêu là tích hợp nội dung từ blog và sách, tạo ra những “bài học” thực tế giúp nhà giao dịch trở thành huấn luyện viên của chính mình. Cuốn "The Daily Trading Coach" gồm 101 bài học, mỗi bài dài vài trang. Mỗi bài học tuân theo một cấu trúc chung: xác định một thách thức trong trading, đề xuất cách tiếp cận để vượt qua thử thách đó, và cung cấp một bài tập hoặc nhiệm vụ cụ thể để thực hành.

Các chương của sách độc lập với nhau: bạn có thể đọc theo thứ tự hoặc sử dụng mục lục để tìm ngay bài học phù hợp nhất với tình huống giao dịch hiện tại của bạn. Không giống như một cuốn sách truyền thống mà bạn đọc từ đầu đến cuối trong vài lần ngồi đọc, cuốn sách này được thiết kế để bạn tiếp thu từng bài học một, áp dụng vào quá trình phát triển bản thân với tư cách một nhà giao dịch. Giống như blog, nó là một lời nhắc nhở trên màn hình về những điều bạn nên làm khi bạn ở trạng thái tốt nhất. Nhưng hơn cả blog, đây còn là một lộ trình với những hiểu biết thực tế và công cụ giúp bạn khám phá và phát huy tối đa khả năng của chính mình.

Tham vọng của tôi là gói gọn trong 101 bài học này nhiều kiến thức hữu ích và phương pháp thực tiễn hơn những gì bạn có thể nhận được từ nhiều hội thảo đắt tiền hay các buổi huấn luyện cá nhân, mà với chi phí thấp hơn rất nhiều. Thường thì, mục tiêu của các nhà tổ chức hội thảo và huấn luyện viên là biến bạn thành khách hàng lâu dài. Nhưng mục tiêu của cuốn sách này hoàn toàn ngược lại: cung cấp cho bạn công cụ để tự trở thành huấn luyện viên của chính mình, giúp bạn phát triển cả về mặt nghề nghiệp lẫn cá nhân. Nói cách khác, đây là một cuốn cẩm nang về tâm lý giáo dục—một hướng dẫn thực tế để cải thiện bản thân và nâng cao hiệu suất của bạn.

Nhìn vào mục lục, bạn sẽ thấy rằng mỗi chương trong số 10 chương đều chứa 10 bài học. Các chương này bao quát nhiều chủ đề liên quan đến tâm lý và hiệu suất giao dịch, bao gồm các bài học cụ thể về cách áp dụng các phương pháp trị liệu tâm lý ngắn hạn theo hướng phân tâm học, nhận thức và hành vi để thay đổi các mô thức hành vi tiêu cực và hình thành những thói quen tích cực mới.

Hai chương cuối đặc biệt thú vị: Chương 9 bao gồm quan điểm tự huấn luyện từ 18 nhà giao dịch thành công, những người thường xuyên chia sẻ công việc của họ trực tuyến. Chương 10 thực hiện lời hứa lâu năm với độc giả của TraderFeed, hướng dẫn cách nhận diện mô hình lịch sử trong giao dịch bằng Excel. Mỗi bài học đều đi kèm với bài tập và gợi ý thực hành (“Coaching Cues”) giúp bạn áp dụng ý tưởng vào thực tế.

Vâng, mục tiêu của cuốn sách là giúp bạn trở thành huấn luyện viên giao dịch của chính mình. Nhưng nếu nhìn kỹ vào tiêu đề các chương và bài học, bạn sẽ nhận ra rằng mục đích lớn hơn của nó là giúp bạn tự huấn luyện bản thân trong cuộc sống. Những thử thách và sự không chắc chắn mà ta đối mặt khi giao dịch—việc theo đuổi phần thưởng trong khi chấp nhận rủi ro—cũng xuất hiện trong sự nghiệp và các mối quan hệ cá nhân, không chỉ trong thị trường tài chính. Những kỹ thuật giúp bạn làm chủ bản thân với tư cách một nhà giao dịch cũng sẽ hữu ích trong mọi lĩnh vực khác của cuộc sống. Theo nghĩa đó, mục tiêu không chỉ là kiếm tiền trên thị trường, mà là thịnh vượng trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Nếu cuốn sách này có thể trở thành một công cụ giúp bạn đạt được sự thịnh vượng, cả trong và ngoài thị trường tài chính, tôi sẽ rất lấy làm vinh hạnh.





Quá ít người trong chúng ta thực sự hóa thân vào những lý tưởng của chính mình. Chúng ta có điểm mạnh và tài năng, ước mơ và khát vọng. Nhưng nếu nhìn vào từng giờ, từng ngày, không nhiều lý tưởng trong số đó được thể hiện một cách cụ thể. Ngày tháng trôi qua, rồi thành năm, và—tại một thời điểm nào đó đầy tiếc nuối—chúng ta ngoái nhìn cuộc đời và tự hỏi nó đã trôi đi đâu mất.

Điều đó có thể là bạn—một người trung niên nhìn lại quá khứ và nghĩ: "Lẽ ra tôi có thể đã trở thành một người xuất chúng." Hoặc, bạn có thể chọn một kịch bản khác cho cuộc đời mình. Bạn có thể trở thành diễn viên chính của lý tưởng và hiện thực hóa chúng.

Nếu bạn nghĩ rằng đây là một phần mở đầu kỳ lạ cho một cuốn sách về giao dịch, bạn đã đúng. Cuốn sách này không bắt đầu với cung và cầu, mô hình giao dịch hay quản lý vốn. Nó bắt đầu với bạn và những gì bạn muốn từ cuộc sống. Trong ngữ cảnh này, trading không chỉ đơn thuần là mua, bán và phòng vệ rủi ro: nó là một phương tiện để làm chủ bản thân và phát triển chính mình.

Mỗi nhà giao dịch, dù có nhận thức được hay không, đều là một doanh nhân. Họ mở một "công ty" giao dịch của riêng mình và cạnh tranh trên thị trường. Họ tìm kiếm và theo đuổi cơ hội, đồng thời bảo vệ vốn của mình. Họ không ngừng hoàn thiện và mở rộng kỹ năng; họ chấp nhận rủi ro có tính toán. Là doanh nhân, nhà giao dịch bắt đầu với niềm tin rằng họ mang lại giá trị cho thị trường. Nhưng giữa những thất bại không thể tránh khỏi, những giờ làm việc kéo dài, nguồn lực hạn chế, rủi ro và sự bất định, thật khó để duy trì sự lạc quan ấy. Dễ dàng hơn nhiều khi gác lại những ước mơ và từ bỏ nỗ lực hiện thực hóa lý tưởng mỗi ngày.

Tuy nhiên, có những nhà giao dịch không thể từ bỏ khát vọng của mình. Giống như loài bướm đêm bị thu hút bởi ánh sáng xa xăm, họ vẫn theo đuổi nó dù đôi khi bị thiêu cháy. Với những tâm hồn cao quý ấy, tôi xin dành tặng cuốn sách này.

Khi tôi làm việc với các nhà giao dịch và quản lý danh mục đầu tư tại các quỹ đầu cơ, công ty giao dịch độc quyền và ngân hàng đầu tư, tôi không dạy họ cách giao dịch. Phần lớn trong số họ sử dụng các chiến lược khác tôi và hiểu rõ thị trường của họ hơn tôi bao giờ hết. Thay vào đó, tôi tìm ra điểm mạnh của họ. Tôi học cách họ giao dịch hiệu quả và giúp họ xây dựng sự nghiệp từ chính những gì họ đã làm tốt. Giống như cá không thể nhận thức được nước vì chúng đã sống trong đó từ khi sinh ra, chúng ta thường không nhìn ra được những tài sản cá nhân của mình. Mỗi người trong chúng ta là một sự kết hợp độc đáo giữa kỹ năng, tài năng, điểm mạnh, xung đột nội tâm và điểm yếu. Nhưng cũng giống như một doanh nghiệp mới phải tận dụng điểm mạnh của người sáng lập, sự nghiệp giao dịch cũng phụ thuộc vào tài sản—cả về mặt cá nhân lẫn tài chính—của nhà giao dịch. Với vai trò huấn luyện viên, công việc của tôi là giúp họ bước ra khỏi “môi trường nước” tâm lý của mình và nhận ra những tài sản quý giá đã luôn ở xung quanh họ—những tài sản có thể mang lại lợi ích suốt đời.

Chưa bao giờ việc tự huấn luyện lại quan trọng đối với nhà giao dịch như hiện tại. Khi tôi viết những dòng này, chúng ta đang chứng kiến mức độ biến động thị trường chưa từng thấy kể từ sau Thế chiến thứ hai. Biến động giá mang lại cơ hội nhưng cũng đi kèm rủi ro. Những nhà giao dịch không thể lùi lại một bước, nhận diện diễn biến thị trường và điều chỉnh chiến lược đã chịu tổn thất đáng kể. Ngược lại, những ai biết tận dụng cuộc khủng hoảng để thoát khỏi “vùng nước giao dịch”, giảm thiểu rủi ro và tìm kiếm cơ hội mới chính là những người sẵn sàng gặt hái những phần thưởng sự nghiệp.

Cuốn sách bạn đang đọc được viết để đồng hành cùng bạn trên hành trình giao dịch này. Nó được tổ chức thành 101 bài học. Mỗi bài học xác định một thách thức và đưa ra một bài tập cụ thể giúp bạn tiến bộ trong việc đối mặt với thách thức đó. Những bài học này được thiết kế như những bài suy ngẫm để bắt đầu ngày giao dịch của bạn—những lời huấn luyện giúp bạn phát huy phiên bản tốt nhất của chính mình. Theo thời gian, khi bạn đọc và thực hành những bài học này, những lời khuyên huấn luyện sẽ trở thành tiếng nói nội tâm của bạn. Bạn bắt đầu bằng cách nhập vai vào những lý tưởng của cuốn sách và cuối cùng, bạn sống theo chúng, biến chúng thành của riêng mình. Bạn trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình.

Nếu mỗi ngày bạn đọc một đoạn ngắn và gieo những ý tưởng đúng đắn vào tâm trí, điều đó giúp bạn ưu tiên hóa mục tiêu trong cuộc sống và trading. Và nếu điều đó giúp bạn tránh đi một giao dịch tệ mỗi tuần và không bỏ lỡ một giao dịch tốt mà lẽ ra bạn đã bỏ qua—hãy nghĩ xem điều đó sẽ mang lại lợi ích cá nhân và tài chính lớn đến mức nào. Nhưng cũng giống như viên thuốc không thể phát huy tác dụng khi vẫn còn trong lọ, không ai có thể học được từ một cuốn sách chưa được mở ra. Bước đầu tiên để trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình là dành thời gian cho việc tự huấn luyện—mỗi ngày, mỗi tuần—bởi vì đó là cách các thói quen được hình thành. Một vĩ nhân chỉ đơn giản là người đã biến việc phát triển bản thân thành một thói quen.

Và kia, chúng đang nhìn bạn từ kệ sách bên kia căn phòng—những lý tưởng, tất cả những điều bạn từng muốn làm trong cuộc đời. Bạn nhìn về phía kệ sách với ánh mắt khao khát, nhưng bạn không thể chạm tới chúng khi vẫn còn ngồi thoải mái trên chiếc ghế của mình. Nhưng bạn đang cầm trên tay một cuốn sách. Có lẽ cuốn sách này sẽ khiến chiếc ghế của bạn trở nên bớt thoải mái hơn một chút, và khiến kệ sách ấy gần bạn hơn một chút.

Bạn lật sang trang... Bước tiếp theo là của bạn.


Nếu bạn dự định trở thành bất cứ điều gì ít hơn khả năng của mình, có lẽ bạn sẽ không hạnh phúc trong suốt phần đời còn lại. —Abraham Maslow

Khi các nhà giao dịch tìm đến huấn luyện viên, một trong những yêu cầu phổ biến nhất là giúp họ giảm căng thẳng. Giả định được đặt ra là càng ít căng thẳng càng tốt, và nếu có thể loại bỏ căng thẳng, giao dịch sẽ suôn sẻ. Nhưng điều đó có đúng không?

Trong chương này, chúng ta sẽ xem xét căng thẳng và khó khăn, cũng như sự khác biệt giữa hai khái niệm này. Chúng ta cũng sẽ khám phá cách ứng phó và những phản ứng nào là hiệu quả hoặc không hiệu quả trong các tình huống căng thẳng.

Một trong những thách thức lớn của việc huấn luyện trong một lĩnh vực có cường độ cao và mang tính cạnh tranh là đảm bảo rằng căng thẳng bình thường, có thể dự đoán trước, không biến thành khó khăn làm giảm hiệu suất.

Trên thực tế, điều này có nghĩa là cần phân biệt giữa những căng thẳng vốn có trong nghề trading và những căng thẳng mà chúng ta vô tình tự đặt lên bản thân.

Hãy cùng xem cách bạn có thể biến căng thẳng thành lợi thế trong quá trình tự huấn luyện.

• Chúng ta trở nên lo lắng và thoát khỏi một giao dịch tốt trước khi nó có cơ hội đạt đến mục tiêu giá.
• Chúng ta cảm thấy thất vọng và thực hiện một giao dịch hoàn toàn trái ngược với nghiên cứu và kế hoạch của mình.
• Chúng ta sợ bỏ lỡ một giao dịch và vào lệnh vào thời điểm tệ nhất có thể.
• Chúng ta do dự khi cắt lỗ tại điểm dừng lỗ đã định và cuối cùng chịu một khoản lỗ lớn hơn nhiều.

Tất cả những điều này là những hành vi giao dịch mà bất kỳ ai trong chúng ta cũng có thể nói rằng: "Tôi đã từng trải qua rồi."



Trong trading, cũng như trong nhiều khía cạnh khác của cuộc sống, chúng ta học hỏi thông qua những sai lầm mà cha mẹ và người hướng dẫn cố gắng bảo vệ chúng ta khỏi mắc phải. Chìa khóa để tồn tại lâu dài là mắc những sai lầm đó sớm trong quá trình phát triển của bạn, trước khi bạn đặt quá nhiều rủi ro lên bàn cược.

• Sai lầm trong chuyện hẹn hò có thể dẫn đến một cuộc hôn nhân tuyệt vời.
• Sai lầm trên tài khoản mô phỏng có thể giúp bạn đạt hiệu suất tốt khi giao dịch thực tế.

Việc phạm sai lầm khi rủi ro ở mức thấp nhất là một phần quan trọng của thành công.

Nhưng điều gì gây ra những sai lầm này, khi sự khó khăn can thiệp vào kế hoạch trước đó và làm gián đoạn khả năng ra quyết định nhất quán, hợp lý? Có lẽ nếu chúng ta tìm ra nguyên nhân, chúng ta có thể rút ngắn quá trình học tập đầy đau đớn này một chút.

Các lĩnh vực tài chính hành vi và kinh tế học thần kinh đã làm sáng tỏ cách cảm xúc ảnh hưởng đến quyết định tài chính.

Nhấn để mở rộng...

Nếu lắng nghe các nhà giao dịch nói, ta sẽ thấy họ cho rằng sự khó khăn trong trading là do thị trường gây ra:

• Thị trường chuyển động chậm và đi ngang: đó là nguyên nhân khiến nhà giao dịch chán nản và giao dịch quá mức.
• Thị trường đảo chiều: điều đó được cho là nguyên nhân gây ra sự thất vọng và các lệnh giao dịch bốc đồng.

Vì cảm xúc của họ bị kích hoạt bởi một sự kiện trên thị trường, các nhà giao dịch cho rằng thị trường phải chịu trách nhiệm cho cảm xúc của họ. Nhưng chỉ cần suy nghĩ một chút, ta sẽ nhận ra điều này không hoàn toàn đúng.

Nếu thị trường thực sự có quyền kiểm soát phản ứng cảm xúc, thì tất cả các nhà giao dịch sẽ phản ứng giống nhau trong cùng một tình huống. Tuy nhiên, điều đó không xảy ra. Không phải tất cả các nhà giao dịch đều phản ứng với một thị trường chậm bằng sự nhàm chán và giao dịch quá mức; cũng không phải ai cũng trở nên thất vọng và đưa ra quyết định bốc đồng khi vị thế của họ bị đảo ngược. Như vậy, nguyên nhân của cảm xúc chúng ta không chỉ đến từ các sự kiện bên ngoài.

Để một sự kiện trên thị trường tạo ra phản ứng cảm xúc tiêu cực, chúng ta phải xem nó như một mối đe dọa.


Giả sử, tôi là một nhà giao dịch đang quan sát thị trường trở nên chậm chạp và đi ngang vào giữa trưa. Nếu tôi coi đó là cơ hội để cập nhật một số ý tưởng và chuẩn bị cho phiên giao dịch buổi chiều, thì thị trường chậm này sẽ không gây rắc rối gì cho tôi cả.

Tương tự, tôi có thể coi hành động giá "choppy", thanh khoản thấp là một cơ hội để rời khỏi màn hình, thư giãn đầu óc và bắt đầu buổi chiều với tinh thần sảng khoái. Một lần nữa, diễn biến chậm này không ảnh hưởng đến cảm xúc hay hành vi giao dịch của tôi.

Tuy nhiên, nếu tôi bắt đầu ngày giao dịch với suy nghĩ rằng tôi phải kiếm được ít nhất vài nghìn đô mỗi ngày, thì tôi sẽ coi thị trường chậm này là một mối đe dọa đối với mục tiêu giao dịch của mình.

Biến động nhỏ và thất thường đồng nghĩa với việc thiếu cơ hội, thiếu cơ hội dẫn đến thiếu lợi nhuận, và thiếu lợi nhuận có nghĩa là thất bại. Dễ thấy rằng, với tư duy như vậy, tôi có thể xem thị trường chậm là một mối đe dọa đối với sự nghiệp của mình. Không có gì lạ khi thị trường chậm sẽ kích hoạt sự căng thẳng và khiến tôi giao dịch quá mức.

Nhưng, rõ ràng, không chỉ thị trường chậm gây ra tâm trạng tiêu cực và hành vi sai lầm của tôi; mà chính cách tôi nhìn nhận thị trường mới là nguyên nhân.

Nhận thức chính là bộ lọc mà chúng ta đặt giữa các sự kiện và phản ứng của mình với những sự kiện đó:

• Nếu chúng ta đặt một thấu kính méo mó lên mắt, chúng ta sẽ nhìn thế giới theo cách méo mó.
• Nếu chúng ta có những nhận thức sai lệch về thị trường và bản thân mình, chúng ta sẽ trải nghiệm giao dịch một cách sai lệch.

Liệu chúng ta có thể thay đổi nhận thức của mình không? Chương 6 sẽ đề cập đến các phương pháp nhận thức giúp thay đổi và tái cấu trúc tư duy.

Nhấn để mở rộng...

Vậy làm thế nào để thay đổi những bộ lọc khiến trải nghiệm giao dịch bình thường trở thành những sự kiện bất thường?

Nguyên tắc rất đơn giản: Nếu bạn không nhận thức được bộ lọc của mình, bạn không thể thay đổi chúng. Việc nhận biết những kỳ vọng và niềm tin đang định hình cách bạn nhìn nhận thị trường là điều cốt lõi trong quá trình thay đổi nhận thức.

Dưới đây là một bài tập đơn giản giúp bạn nhận thức rõ hơn về bất kỳ nhận thức sai lệch nào mà bạn có thể đang giữ:

Mỗi khi bạn trải qua một phản ứng cảm xúc tiêu cực rõ rệt đối với một sự kiện thị trường, hãy tự hỏi mình:

"Tôi đang nhìn nhận thị trường hiện tại như một mối đe dọa theo cách nào?"

Câu hỏi này sẽ hướng sự chú ý của bạn vào quá trình nhận thức của chính mình, cho bạn cơ hội để phân biệt giữa mối đe dọa được nhận thức và mối đe dọa thực sự.



Một ví dụ đơn giản từ giao dịch gần đây của tôi: Tôi thực sự muốn kết thúc tuần với mức lợi nhuận cao nhất trên đường cong vốn của mình và đã có một khoản lợi nhuận khá tốt vào sáng thứ Sáu với một lệnh mua. Khi giao dịch đi đúng hướng, tôi đã dời điểm dừng lỗ lên mức hòa vốn. Giao dịch tiếp tục đi theo hướng có lợi cho tôi một chút trước khi xảy ra một đợt đảo chiều nhỏ. Sau đó, giá dao động trong một khoảng thời gian ngắn. Tôi bắt đầu cảm thấy lo lắng về giao dịch, như thể nó sắp lao xuống dưới điểm dừng lỗ của tôi.

Tôi nhanh chóng tự hỏi mình: “Tại sao mình lại lo lắng với giao dịch này? Tại sao mình lại cảm thấy bất an như vậy?” Chỉ một chút suy ngẫm và xem xét lại thị trường đã cho tôi thấy rằng giao dịch hoàn toàn ổn và vẫn đang diễn ra theo đúng kế hoạch. Chính mong muốn kết thúc tuần với lợi nhuận (sau một thời gian dài giao dịch không có tiến triển, cần phải nhấn mạnh điều này) đã khiến tôi nhìn nhận khả năng đảo chiều của một giao dịch đang thắng thành một mối đe dọa. Tôi tự nhủ: “Nếu sau đà tăng mà thị trường chỉ đi ngang, có lẽ đây là cơ hội để gia tăng vị thế.”

Tôi tính toán lại tỷ lệ rủi ro/lợi nhuận cho phần giao dịch bổ sung (và cho cả vị thế tổng thể, dựa trên mức giá mua trung bình mới) và quyết định thêm một phần nhỏ vào giao dịch. Phần bổ sung này không đủ lớn để ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận hoặc rủi ro của giao dịch, nhưng nó lại là một bước tiến quan trọng về mặt tâm lý: tôi đã biến mối đe dọa được nhận thức thành cơ hội thực sự.

Điểm mấu chốt ở đây là phân biệt giữa mối đe dọa thực sự—khi thị trường thực sự không diễn biến theo kỳ vọng của bạn—và mối đe dọa do nhận thức. Điều này đòi hỏi sự suy ngẫm không chỉ về thị trường mà còn về những giả định cá nhân của bạn. Một khi tôi nhận ra rằng giao dịch vẫn đang diễn ra bình thường, tôi có thể tự do thử thách những "bộ lọc" nhận thức đang khiến tôi lo lắng về một giao dịch tốt.

Khi bạn bắt đầu quan sát chính suy nghĩ của mình với góc nhìn của một người quan sát khách quan, bạn sẽ không còn bị cuốn vào những mô thức suy nghĩ tiêu cực nữa.

Nhấn để mở rộng...

Sau khi nhận diện một cách nhìn sai lệch khiến một sự kiện bình thường trở thành một mối đe dọa, thử thách tiếp theo là tìm ra cơ hội từ sự kiện đó. Tôi có thể cảm thấy bị đe dọa bởi một bất đồng ý kiến với vợ mình, nhưng tôi cũng có thể xem đó như một cơ hội để giao tiếp hiệu quả hơn và giải quyết vấn đề.

Tương tự, chúng ta có thể cảm thấy bị đe dọa khi một giao dịch có lợi nhuận ban đầu nhưng sau đó lại chạm điểm dừng lỗ, nhưng nếu thay đổi góc nhìn, đó có thể là một cơ hội để đảo chiều vị thế hoặc đánh giá lại quan điểm của mình về thị trường.

Xác định mối đe dọa nhận thức → Chuyển hóa mối đe dọa đó thành cơ hội—đây là một quy trình hai bước giúp giải quyết nguyên nhân thực sự của những phản ứng cảm xúc làm méo mó quyết định giao dịch.

Bằng cách ghi chép nhật ký chuyên biệt về suy nghĩ và nhận thức của mình, bạn có thể rèn luyện quy trình hai bước này thành một thói quen và áp dụng nó ngay trong thời gian thực.

Bài tập và gợi ý thực hành: Khi bạn nói chuyện hoặc nhắn tin về phiên giao dịch trong ngày, hãy chú ý đến cách bạn mô tả thị trường: tốt, xấu, yên tĩnh, sôi động. Đặc biệt, hãy lắng nghe giọng điệu trong cách diễn đạt của bạn.

Nhiều khi, giọng điệu và ngôn ngữ bạn sử dụng sẽ tiết lộ rằng bạn đang hòa nhịp với thị trường hay đang chống lại nó.

Nếu bạn quá tập trung vào những gì bạn nghĩ thị trường nên hành động, bạn có khả năng cao sẽ chống lại thị trường khi nó đi theo một hướng khác.

Nhấn để mở rộng...

Anh/chị nào muốn theo dõi series này thì bình luận "Tôi quan tâm" ở bên dưới để em tag vào các bài viết tiếp theo của series nha!

Đừng quên THẢ TIM, SHARE VÀ COMMENT để ủng hộ mình nhiều hơn nữa nhé!! Nice day cả nhà