Con đường chính sách của BOJ trở nên đầy rủi ro sau biến cố thị trường

Con đường bình thường hóa chính sách của Thống đốc Ngân hàng Nhật Bản Kazuo Ueda gặp nhiều khó khăn hơn sau những biến động trên thị trường ở tuần vừa qua, khiến ông phải đối mặt với nhiều rủi ro phía trước.

Khi ông nắm quyền lãnh đạo BOJ vào tháng 4 năm 2023, Ueda đã thừa hưởng một khuôn khổ tiền tệ phức tạp dường như không thể thoát ra được. Sau hơn một thập kỷ nới lỏng tiền tệ phi truyền thống, ngân hàng này nắm giữ hơn một nửa thị trường trái phiếu chính phủ Nhật. Tuy nhiên, sau khi chấm dứt lãi suất âm cuối cùng trên thế giới vào tháng 3, Ueda dường như đang tiến triển suôn sẻ trong quá trình hướng tới bình thường hóa.

Sau đó, thị trường bùng nổ biến động chỉ vài ngày sau lần tăng lãi suất thứ hai vào ngày 31 tháng 7. Trong khi nhiều nhà giao dịch đổ lỗi cho BOJ đã gây ra biến động trên thị trường toàn cầu bằng cách dự báo sẽ tăng lãi suất thêm, Phó Thống đốc Shinichi Uchida đã vào cuộc để đảm bảo với các nhà đầu tư rằng ngân hàng trung ương sẽ không tăng lãi suất khi tình trạng bất ổn của thị trường vẫn tiếp diễn.

Theo Nobuyasu Atago, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu kinh tế Rakuten Securities, phản ứng của BOJ trước tình hình hỗn loạn có thể đã làm trầm trọng thêm những thách thức của họ. Ông cho biết việc Uchida trích dẫn các điều kiện thị trường như một yếu tố chính sách đã phá vỡ cách tiếp cận dựa trên dữ liệu mà ngân hàng trung ương đã theo đuổi cho đến nay.

“BOJ đã sai,” Atago, cũng là một cựu quan chức của BOJ, cho biết. “Ngôn ngữ của chính sách tiền tệ phải là dữ liệu.” Những bình luận này có tác dụng làm lu mờ các ưu tiên về chính sách của ngân hàng.

Những thông điệp không cần thiết ​

“Trong khi lý do chính đằng sau vụ sụp đổ lần này trên thị trường là bởi mối lo ngại về một cuộc hạ cánh cứng của Hoa Kỳ, BOJ đã tạo ra thông điệp không cần thiết”, cựu quan chức BOJ Masamichi Adachi, hiện là nhà kinh tế tại UBS Securities, cho biết. “Bản thân quyết định chính sách đã có vấn đề nhưng cũng có vấn đề về mặt truyền thông”.

BOJ không phải là đơn vị duy nhất phải đối mặt với những thách thức về truyền thông. Trong nhiều năm qua, các quan chức trên khắp thế giới đôi khi phải vật lộn với những phản ứng từ thị trường tài chính.

Khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell vào tháng 12 năm 2018 cho biết việc thu hẹp danh mục trái phiếu của ngân hàng trung ương Hoa Kỳ đang ở chế độ "tự động", điều này đã góp phần gây ra sự sụt giảm trong bốn ngày của cổ phiếu Hoa Kỳ. Tháng sau, Fed ra hiệu rằng họ sẽ từ bỏ việc tăng lãi suất thêm nữa và sẽ linh hoạt trong việc giảm lượng trái phiếu nắm giữ. Một trong những người tiền nhiệm của ông, Ben Bernanke, vào năm 2013 đã gây ra một đợt bán tháo trên nhiều thị trường tài chính toàn cầu sau khi gợi ý rằng Fed sẽ sớm bắt đầu loại bỏ dần việc nới lỏng định lượng của mình, và thị trường sau đó đã có phản ứng đáng nhớ, còn được gọi là "cơn thịnh nộ thắt chặt".

Cựu Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Lawrence Summers cho biết có một xu hướng đối với những người đứng đầu NHTW, đặc biệt là những người mới nhậm chức, giống như những người lái xe lần đầu và "lái quá đà". Trong trường hợp gần đây của BOJ, việc thay đổi chính sách "sau một thời gian dài lãi suất thấp như vậy có lẽ có thể được thực hiện nhẹ nhàng hơn". Và, đề cập đến bình luận của Uchida trong tuần này, ông cho biết BOJ "không cần phải quá cứng rắn như họ đã thể hiện rằng họ đang phản ứng với thị trường".

Điểm trừ trong "phong cách" của BoJ​

Summers, một giáo sư tại Đại học Harvard và là cộng tác viên của Bloomberg TV, cho biết: "Có lẽ tôi sẽ trừ một chút vào 'điểm phong cách' của Ngân hàng Nhật Bản".

Theo một số cách, sự tự mãn của nhà đầu tư sau một thời gian dài chính sách ổn định của BOJ khiến khả năng thị trường biến động là điều khó tránh khỏi khi chính quyền Nhật Bản rút lui khỏi các chính sách cũ.

“Đây là lần tăng lãi suất toàn diện đầu tiên trong hơn 20 năm qua,” Tetsuya Inoue, Trưởng nhóm nghiên cứu cấp cao tại Viện nghiên cứu Nomura và là cựu thư ký của Ueda khi ông còn là thành viên hội đồng quản trị cách đây hai thập kỷ, cho biết. “Tất nhiên là sẽ rất khó khăn.”

Takahide Kiuchi, cựu thành viên hội đồng quản trị BOJ, người luôn bỏ phiếu chống lại việc nới lỏng tiền tệ kỷ lục dưới thời thống đốc BOJ trước đó, Haruhiko Kuroda, cho biết nếu có bất cứ điều gì xảy ra, Ueda nên hành động sớm hơn với đợt tăng lãi suất thứ hai.

Thị trường vẫn chưa ổn định​

“Đồng yên yếu đi và cổ phiếu tăng quá nhiều. Xét đến thời gian nới lỏng kéo dài, nhiều vị thế đã tích tụ trên thị trường tài chính. Vị thế càng quá mức, thì khả năng điều chỉnh sau đó càng dữ dội”, Kiuchi nói.

Thị trường vẫn chưa ổn định. Trong khi biến động ngụ ý của Nikkei 225 đã dịu đi sau mức tăng gần đây của chỉ số, thì nó vẫn cao gấp đôi mức trung bình hàng ngày trong năm nay tính đến ngày 31 tháng 7, trước khi sự tháo chạy diễn ra. Sự không chắc chắn của nhà đầu tư về triển vọng của tài sản Nhật Bản vẫn ở mức cao, với một thước đo thị trường quyền chọn về biến động dự kiến của đồng yên giao dịch cao hơn khoảng 60% so với mức trung bình 10 năm vào thứ sáu.

Theo Kazuo Momma, cựu giám đốc điều hành phụ trách chính sách tiền tệ, BOJ sẽ cần phải theo dõi diễn biến trên thị trường. "Thật khó để nói rủi ro của việc không bình thường hóa là gì ngay bây giờ", Momma nói. "Tuy nhiên, có một điều có thể nói là có lẽ sẽ mất nhiều thời gian hơn so với suy nghĩ trước đây".



Trước quyết định vào tháng 7, ngân hàng trung ương đã phải đối mặt với áp lực chính trị bất thường. Hai thành viên cấp cao của đảng cầm quyền đã cân nhắc về chính sách của BOJ và đồng yên yếu hơn, dường như ủng hộ việc tăng lãi suất để hỗ trợ cho đồng jPY.

Một ủy ban quốc hội sẽ họp vào thứ Ba để quyết định thời điểm Ueda và Bộ trưởng Tài chính Shunichi Suzuki sẽ bị triệu tập để điều trần.

“Tôi cảm thấy tiếc cho Ueda, vì BOJ đang bị coi là một trong những 'thủ phạm' đằng sau sự hỗn loạn của thị trường. Mọi người đều nói tiêu cực về Ueda, nhưng quyết định tăng lãi suất đã giúp khắc phục sự yếu kém của đồng yên, đây mới là vấn đề lớn”. Tatsuo Yamasaki, cựu quan chức tiền tệ cấp cao cho biết.

Một rủi ro khác đang ở phía trước là cuộc bầu cử lãnh đạo của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền dự kiến diễn ra vào mùa thu. Tùy thuộc vào người sẽ giành được vị trí cao nhất, ngân hàng trung ương có thể phải đối mặt với áp lực mới theo những hướng không ngờ tới.

Cuối cùng, BOJ cần bám sát dữ liệu trong truyền thông chính sách của mình, Atago của Rakuten nói. Ông cho biết, do Ueda sẽ phải tiếp tục giải quyết những lo ngại về nền kinh tế Hoa Kỳ nên ngân hàng trung ương đang gặp khó khăn về mặt truyền thông. “BOJ sẽ phải rất cẩn thận.”