Đảo ngược đường cong lợi suất vừa thiết lập mức kỷ lục, cần lưu ý điều gì?

Sự đảo ngược đường cong lợi suất—khi lãi suất ngắn hạn cao hơn lãi suất dài hạn—là một dữ liệu khá đáng tin cậy trong việc báo hiệu các cuộc suy thoái sắp tới. Nhưng lần này, sự đảo ngược đường cong lợi suất của Hoa Kỳ đang hướng tới "lần sinh nhật thứ hai" mà vẫn không có dấu hiệu suy thoái, điều này đã khiến nhiều người đặt câu hỏi về khả năng dự đoán của công cụ lợi suất nổi tiếng. Mặc dù chủ đề này rất đáng để khám phá nhưng chúng tôi cho rằng cuộc thảo luận đã bỏ sót một số điểm chính dành cho các nhà đầu tư.

Lợi suất trái phiếu 3 tháng của Mỹ đã cao hơn lợi suất trái phiếu 10 năm kể từ tháng 10 năm 2022, mức đảo ngược 20 tháng được ghi nhận là dài nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, cuộc suy thoái được dự đoán trước đó vẫn chưa đến.



Điều này làm cho một điểm quan trọng trở nên cực kỳ rõ ràng: Đảo ngược đường cong lợi suất không phải là một công cụ tính thời gian. Thị trường giá xuống năm 2022 xảy ra khi đường cong lợi suất bị san phẳng, nhưng việc làm phẳng này không nói lên điều gì khi mà thị trường chưa định giá nó. Sự đảo ngược gần như trùng khớp với mức thấp của thị trường giá xuống vào tháng 10 năm 2022—và một thị trường giá lên mới đã bắt đầu. Vì vậy, ở mức độ nó báo hiệu rủi ro suy thoái gia tăng, có bằng chứng chắc chắn rằng thị trường cổ phiếu đã định giá nó. Đường cong đảo ngược cũng thu hút rất nhiều sự chú ý, và tính bất ngờ đã không còn, kể từ đó, thị trường cổ phiếu đã tăng trong suốt thời gian xảy ra sự đảo ngược lợi suất kéo dài này, thậm chí là thị trường chứng khoán còn liên tục đạt mức cao mới.

Vì vậy, tại sao đường cong lợi suất đảo ngược đã không kéo theo thời kỳ suy thoái (ít nhất là cho đến nay) khi điều này đã xảy ra rất nhiều lần trước đây? Trong lịch sử, sự đảo ngược báo hiệu sự thu hẹp tín dụng, làm tăng nguy cơ suy thoái. Sự chênh lệch giữa lãi suất ngắn hạn và dài hạn thường phản ánh khả năng sinh lời của các khoản cho vay mới - biên lãi ròng của ngân hàng. Khi các ngân hàng vay ngắn hạn (trả lãi cho khoản tiền gửi của bạn) và cho vay dài hạn (thu lãi từ các khoản vay họ thực hiện), chênh lệch lãi suất thu hẹp thường sẽ khiến các ngân hàng ít mong muốn gia hạn tín dụng hơn. Điều đó có nghĩa là sẽ có ít vốn mới hơn để thúc đẩy đầu tư.

Nhưng đó không phải chu kỳ này. Khi Fed tăng lãi suất, lãi suất tiền gửi ngân hàng vẫn ở mức cực thấp do dư thừa tiền gửi. Các ngân hàng không phải cạnh tranh với lãi suất cao hơn. Trong khi điều đó đang thay đổi ở một mức độ nào đó, lãi suất trung bình mà các ngân hàng trả cho tiền gửi tiết kiệm trên toàn nước Mỹ đã tăng lên tới 0,45% - chi phí cấp vốn của họ vẫn cực kỳ thấp, thấp hơn nhiều so với mức lãi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 3 tháng là 5,37%. Trong khi đó, lãi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm chuẩn hiện ở mức 4,28% — với lãi suất cho vay của các ngân hàng cao hơn nhiều[ii]. Ví dụ, lãi suất cho vay cơ bản (tỷ lệ tham chiếu cho các khoản vay kinh doanh ngắn hạn) là 8,5%, trong khi lãi suất thế chấp cố định trung bình 30 năm là 7,0%[iii]. Không có gì ngạc nhiên, như bên dưới cho thấy, tổng tín dụng ngân hàng tiếp tục tăng, không giống như sự suy giảm của năm 2009.




Giờ đây, cho vay ngân hàng đã giảm từ hơn 12% vào năm 2022 xuống còn 2,3% cho đến tháng 5[iv]. Các khoản cho vay thương mại và công nghiệp giảm xuống mức âm so với cùng kỳ năm trước vào tháng 10 năm 2023 và về cơ bản là không thay đổi cho đến ngày nay. Lãi suất cao đã tác động đến nhu cầu ở những khu vực phụ thuộc nhiều hơn vào việc cho vay ngân hàng. Điều này giúp giải thích những khó khăn của ngành bất động sản, sự suy thoái của ngành sản xuất và sự sụt giảm đầu tư vào thiết bị. Vì vậy, mặc dù sự đảo ngược đường cong lợi suất đã báo trước một số điểm yếu về nền kinh tế nhưng nó đã không đến mức gây suy thoái kinh tế.

Chúng tôi thấy một vài lý do cho việc này. Thứ nhất, việc đảo ngược đã được thảo luận rộng rãi và làm dấy lên những kỳ vọng về suy thoái kinh tế. Thông thường, mục đích chính của suy thoái kinh tế là loại bỏ dư thừa khỏi nền kinh tế. Các công ty thường rơi vào thế bất lợi và phải cắt giảm mạnh tay khi gặp khó khăn. Lần này, các doanh nghiệp nhận thấy dự báo đảo ngược và suy thoái kinh tế toàn cầu đã không chờ đợi những dấu hiệu rắc rối cụ thể. Họ chủ động cắt giảm phần dư thừa để vượt qua những khoảng thời gian khó khăn đã được dự đoán trước. Những bước đi này của họ có thể đã giảm thiểu được tình trạng suy thoái kinh tế mà lẽ ra có thể buộc họ phải cắt giảm nghiêm trọng hơn. Trong khi đó, các lĩnh vực tăng trưởng vẫn có khả năng tự mở rộng tài chính, sử dụng bảng cân đối kế toán dồi dào của mình để tài trợ cho các dự án sinh lãi ngay cả khi họ thu hẹp thêm các đơn vị kinh doanh kém hiệu quả khác.

Tuy nhiên, đảo ngược đường cong lợi suất hiện tại không hoạt động không có nghĩa là nó sẽ không hoạt động trong tương lai. Về cơ bản, chúng tôi nghĩ rằng nó phụ thuộc vào mức độ chính xác của đường cong lợi suất thể hiện tỷ suất lợi nhuận cho vay mới của các ngân hàng và tác động của nó đối với dòng tín dụng tổng thể trong nền kinh tế. Ngay cả thời điểm này, một cuộc suy thoái có thể xảy ra nếu tín dụng bị thu hẹp. Một lần nữa, đảo ngược không phải là một công cụ tính thời gian. Độ trễ kéo dài như vậy là điều bất thường và suy thoái kinh tế dường như không có khả năng xảy ra, nhưng việc lưu ý đến khả năng xảy ra là điều quan trọng.

Chúng ta cũng có thể nhìn thấy những tác động lâu dài hơn. Thông thường, một chỉ báo càng nhận được nhiều thông tin thì càng kém hiệu quả - nó quá nổi tiếng và được định giá. Mọi người đang rất chú tâm đến đảo ngược đường cong lợi suất. Điều đó có thể không xảy ra trong tương lai, đặc biệt nếu nó không hoạt động ở hiện tại. Nhiều người có thể kết luận rằng công cụ này đã "bị hỏng".




Và hệ quả là công cụ này sẽ có thể có lại sức mạnh dự đoán của nó trong tương lai. Chúng ta có thể đang nhìn thấy tín hiệu cho điều này ngay bây giờ. Các chuyên gia bắt đầu cho rằng việc đảo ngược không có tác động tiêu cực trong việc báo hiệu sức khoẻ nền kinh tế, trong đó lĩnh vực dịch vụ của Mỹ đủ lớn và ổn định để khắc phục các vấn đề do đường cong lợi suất đảo ngược gây ra ở các bộ phận nhạy cảm với tín dụng khác của nền kinh tế. Nếu khái niệm đó trở nên phổ biến hơn, nó có thể khiến các nhà đầu tư thờ ở với các tín hiệu đảo ngược trong tương lai, mang lại cho nó sức mạnh dự báo một lần nữa.

Hiện tại – và được hiểu một cách chính xác – sự đảo ngược đường cong lợi suất vẫn là lành tính. Nhưng điều này có thể thay đổi. Điều đó có nghĩa là các nhà đầu tư cũng cần phải nhận thức được những hiểu lầm về tín hiệu mang lại và cách ứng dụng chúng trong các điều kiện thực tế ra sao.

Nguồn: Ngân hàng Dự trữ Liên bang St. Louis, tính đến ngày 5/6/2024.

[ii] [iii] Nguồn: FactSet, tính đến ngày 5/6/2024.

[iv] Nguồn: Ngân hàng Dự trữ Liên bang St. Louis, tính đến ngày 5/6/2024.

Tham khảo: FishInvestment ​