- 9,946
- 36,694
- Thread cover
- data/assets/threadprofilecover/TungAnh-2024-01-12T151822-1762788083.336-1762788083.png
- Chủ đề liên quan
- 5941,6079,
Nền kinh tế được cho là đang bùng nổ, nhưng rất nhiều người dân lại cảm thấy cuộc sống ngày càng khó khăn. Đây không phải là một cảm giác mơ hồ, mà là biểu hiện của một thực tại mới mang tên "nền kinh tế hình chữ K" - một sự chia rẽ sâu sắc khi người giàu ngày càng giàu hơn, còn người nghèo lại lún sâu vào khó khăn. Và các cuộc khủng hoảng hay đại dịch chỉ làm cho khoảng cách giàu - nghèo ngày càng nới rộng.
Nhưng cuộc khủng hoảng COVID-19 đã tạo ra một mô hình hoàn toàn khác: phục hồi hình chữ K. Hãy tưởng tượng một đường thẳng đứng đi xuống (khủng hoảng), và sau đó, thay vì cùng nhau đi lên, nền kinh tế lại tách ra làm hai nhánh. Một nhánh vút lên mạnh mẽ, đại diện cho những ngành nghề, doanh nghiệp và tầng lớp dân cư đang hưởng lợi. Nhánh còn lại đi ngang hoặc lao dốc, đại diện cho phần còn lại của xã hội.
"Hình chữ K" không chỉ mô tả tốc độ phục hồi, mà nó phơi bày bản chất của sự phân bổ thành quả của sự phục hồi đó. Nó đặt ra một câu hỏi cốt lõi: GDP tăng, nhưng ai là người được hưởng lợi?
Những ngành nghề đòi hỏi sự hiện diện trực tiếp như du lịch, khách sạn, nhà hàng, bán lẻ truyền thống... gần như tê liệt. Hàng triệu người lao động trong các lĩnh vực này, vốn có thu nhập thấp, đã bị mất việc hàng loạt. Những người lễ tân, bồi bàn, thu ngân,… không có lựa chọn làm việc từ xa.
Theo Eurofound, nhóm có nguy cơ mất việc cao nhất ở châu Âu là thanh niên, người lao động có trình độ học vấn thấp và những người có hợp đồng tạm thời.
Ngược lại, những người làm việc trong các lĩnh vực công nghệ, tài chính, tư vấn - những ngành có thu nhập cao - lại dễ dàng chuyển sang làm việc tại nhà. Chi phí của họ thậm chí còn giảm xuống (không đi lại, không ăn ngoài), giúp tiết kiệm được nhiều tiền hơn bao giờ hết.
Dữ liệu việc làm của Cục Thống kê Lao động Mỹ vào giữa năm 2021 đã cho thấy bức tranh chữ K một cách rõ nét. So với trước đại dịch, số việc làm của nhóm lao động thu nhập cao (trên 60,000 USD/năm) đã tăng 10%. Trong khi đó, số việc làm của nhóm thu nhập thấp (dưới 27,000 USD/năm) vẫn giảm tới 23%. Một nhánh đi lên, một nhánh đi xuống.
Những chính sách này ngăn chặn được sự sụp đổ toàn diện nhưng lại vô tình làm cho khoảng cách giàu nghèo càng thêm nới rộng. Tiền không chảy trực tiếp đến những người cần nó nhất mà được bơm vào hệ thống tài chính.
Trong cuộc khủng hoảng 2008, công chúng được thông báo về gói cứu trợ trị giá 700 tỷ USD (gọi tắt là TARP) mà Chính phủ dùng để mua cổ phần trong các ngân hàng. Nhưng đó chỉ là phần nổi rất nhỏ của tảng băng.
Theo các tài liệu mà Fed công bố sau khi bị Bloomberg theo kiện trong hai năm để đòi minh bạch thông tin, Fed đã bí mật cho các ngân hàng Phố Wall và ngân hàng nước ngoài vay tới 16 ngàn tỷ USD với lãi suất gần bằng 0. Các ngân hàng này sau đó đã sử dụng số tiền "trời cho" để mua trái phiếu Chính phủ có lãi suất cao hơn, bỏ túi hàng tỷ USD lợi nhuận phi rủi ro.
Sau đó, Chính phủ thu thuế của người dân để trả khoản nợ trái phiếu mà các ngân hàng nắm giữ, tạo nên một cuộc chuyển giao tài sản khổng lồ từ người dân sang giới tinh hoa tài chính.
Trong đại dịch 2020, câu chuyện lặp lại. Fed đẩy mạnh in tiền, bảng cân đối kế toán tăng thêm 3,000 tỷ USD chỉ trong 3 tháng. Lượng tiền mới khổng lồ này chảy qua hệ thống tài chính, rồi được các ngân hàng và quỹ đầu tư đổ vào chứng khoán, bất động sản và các tài sản khác, tạo ra một trong những đợt tăng giá tài sản lớn nhất lịch sử.
Lợi ích từ các chính sách giải cứu thuộc về những người đã có sẵn tài sản. 10% người Mỹ giàu nhất, vốn sở hữu 87% thị trường chứng khoán, đã chứng kiến tài sản của mình tăng vọt. Trong khi đó, 50% dân số nghèo nhất chỉ nắm 1.1% số cổ phiều và phải đứng ngoài bữa tiệc.
Theo Oxfam, tổng tài sản ròng của những người giàu nhất thế giới đã tăng gấp đôi chỉ trong hai năm đại dịch. Cùng lúc đó, thu nhập của 99% nhân loại lại sụt giảm, và có thêm 163 triệu người bị đẩy vào cảnh nghèo đói.
Một nghiên cứu của các nhà kinh tế thuộc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về các đại dịch lớn trong quá khứ (như SARS, H1N1, Ebola...) đã chỉ ra rằng chúng luôn luôn kéo theo sự gia tăng bất bình đẳng thu nhập. Cú sốc y tế và kinh tế luôn tác động nặng nề hơn đến các nhóm dân cư yếu thế.
Một nghiên cứu khác vào năm 2021 của IMF còn chỉ ra một yếu tố làm trầm trọng thêm vấn đề. Các giai đoạn "thắt lưng buộc bụng" sau khủng hoảng - tức là chính phủ cắt giảm chi tiêu công - có liên quan đến việc gia tăng bất bình đẳng cao gấp ba lần so với các giai đoạn mà chính phủ duy trì chính sách tài khóa hỗ trợ.
Điều đáng ngại là thế giới dường như đang đi đúng vào vết xe đổ này. Theo báo cáo Chỉ số Cam kết Giảm Bất bình đẳng (CRI) 2024, có tới 84% các quốc gia đã cắt giảm tỷ lệ ngân sách dành cho giáo dục, y tế và an sinh xã hội kể từ năm 2022. Thậm chí, 95% các quốc gia đang tham gia chương trình của IMF cũng thực hiện các biện pháp cắt giảm tương tự. Cùng lúc đó, 81% quốc gia lại giảm thuế lũy tiến và tăng cường thu các loại thuế gián thu như VAT, vốn đánh nặng hơn vào người nghèo.
Tự động hóa đã bào mòn tầng lớp trung lưu trong suốt 40 năm. Các công việc có kỹ năng trung bình, mang tính lặp lại - từ nhân viên văn phòng đến công nhân nhà máy - đã dần bị thay thế bởi máy tính và robot, đẩy người lao động vào hai lựa chọn: hoặc vươn lên các công việc đòi hỏi kỹ năng cao, hoặc chấp nhận các công việc dịch vụ lương thấp.
Sự bất bình đẳng về tài sản cũng đã tích lũy qua nhiều thế hệ. Tính đến năm 2020, trước khi đại dịch bùng phát, thế giới đã tiến gần đến mức độ bất bình đẳng của thời "phong kiến": 10% dân số giàu nhất toàn cầu sở hữu 76% tổng tài sản, trong khi 50% dân số nghèo nhất chỉ sở hữu vỏn vẹn 2%.
Sự phân hóa này còn thể hiện qua cả chi tiêu. Sau đại dịch, 10% người Mỹ giàu nhất chiếm gần một nửa tổng chi tiêu bán lẻ.
Tại Ấn Độ, theo World Inequality Lab (WIL), tỷ lệ thu nhập do 10% người giàu nhất nắm giữ đã tăng từ 40% năm 2000 lên 58% vào năm 2023. trong nửa đầu năm 2023, doanh số TV nói chung giảm 5% so với cùng kỳ, nhưng doanh số TV với màn hình 55 inch trở lên (loại được người giàu ưa chuộng) lại tăng 18%.
Ngay cả lạm phát cũng có hình chữ K khi giá các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, xăng dầu, thuê nhà,… tăng nhanh hơn nhiều so với các mặt hàng xa xỉ, gây áp lực nặng nề hơn lên các gia đình có thu nhập thấp.
Đây không phải là một sự may mắn, mà là kết quả của các lựa chọn chính sách cụ thể: thuế suất lũy tiến rất cao đối với người giàu, vai trò mạnh mẽ của các công đoàn trong việc đàm phán lương, và các quy định tài chính nghiêm ngặt.
Bất bình đẳng không phải là một quy luật tự nhiên bất biến, mà là sản phẩm của các lựa chọn chính sách.
Nền kinh tế hình chữ K không phải là định mệnh tất yếu, mà là một kết quả được tạo ra bởi một hệ thống mà ở đó, lợi ích của việc tăng trưởng và các gói cứu trợ trong khủng hoảng có xu hướng chảy về đỉnh của kim tự tháp. Chừng nào chính sách chưa thay đổi, "đường đời đôi ngả" sẽ tiếp tục là trạng thái bình thường mới.
traderviet.com
traderviet.com
Chữ K: Biểu tượng mới của sự bất bình đẳng
Trong nhiều thập kỷ, các nhà kinh tế học thường dùng các chữ cái V, U, W, hay L để mô tả quỹ đạo của một nền kinh tế sau khủng hoảng. Dù phục hồi nhanh (chữ V) hay trì trệ kéo dài (chữ L), tất cả mô hình này đều có chung một giả định: cả nền kinh tế cùng đi chung một hướng, dù là lên hay xuống.Nhưng cuộc khủng hoảng COVID-19 đã tạo ra một mô hình hoàn toàn khác: phục hồi hình chữ K. Hãy tưởng tượng một đường thẳng đứng đi xuống (khủng hoảng), và sau đó, thay vì cùng nhau đi lên, nền kinh tế lại tách ra làm hai nhánh. Một nhánh vút lên mạnh mẽ, đại diện cho những ngành nghề, doanh nghiệp và tầng lớp dân cư đang hưởng lợi. Nhánh còn lại đi ngang hoặc lao dốc, đại diện cho phần còn lại của xã hội.
"Hình chữ K" không chỉ mô tả tốc độ phục hồi, mà nó phơi bày bản chất của sự phân bổ thành quả của sự phục hồi đó. Nó đặt ra một câu hỏi cốt lõi: GDP tăng, nhưng ai là người được hưởng lợi?
Đại dịch: Cú sốc bất đối xứng
Đại dịch COVID-19 là một cú sốc kinh tế bất đối xứng. Nó không tấn công vào thị trường tài chính như năm 2008, mà đánh thẳng vào nền kinh tế thực. Lệnh phong tỏa và giãn cách xã hội đã tạo ra một sự phân hóa rõ rệt.Những ngành nghề đòi hỏi sự hiện diện trực tiếp như du lịch, khách sạn, nhà hàng, bán lẻ truyền thống... gần như tê liệt. Hàng triệu người lao động trong các lĩnh vực này, vốn có thu nhập thấp, đã bị mất việc hàng loạt. Những người lễ tân, bồi bàn, thu ngân,… không có lựa chọn làm việc từ xa.
Theo Eurofound, nhóm có nguy cơ mất việc cao nhất ở châu Âu là thanh niên, người lao động có trình độ học vấn thấp và những người có hợp đồng tạm thời.
Ngược lại, những người làm việc trong các lĩnh vực công nghệ, tài chính, tư vấn - những ngành có thu nhập cao - lại dễ dàng chuyển sang làm việc tại nhà. Chi phí của họ thậm chí còn giảm xuống (không đi lại, không ăn ngoài), giúp tiết kiệm được nhiều tiền hơn bao giờ hết.
Dữ liệu việc làm của Cục Thống kê Lao động Mỹ vào giữa năm 2021 đã cho thấy bức tranh chữ K một cách rõ nét. So với trước đại dịch, số việc làm của nhóm lao động thu nhập cao (trên 60,000 USD/năm) đã tăng 10%. Trong khi đó, số việc làm của nhóm thu nhập thấp (dưới 27,000 USD/năm) vẫn giảm tới 23%. Một nhánh đi lên, một nhánh đi xuống.
Gói giải cứu không đến tay người nghèo
Đối mặt với một cú sốc bất đối xứng, các Chính phủ và ngân hàng trung ương lại sử dụng những công cụ "cào bằng" của các cuộc khủng hoảng trước đây: cắt giảm lãi suất về 0 và bơm ra hàng ngàn tỷ USD thông qua các chương trình Nới lỏng định lượng (QE).Những chính sách này ngăn chặn được sự sụp đổ toàn diện nhưng lại vô tình làm cho khoảng cách giàu nghèo càng thêm nới rộng. Tiền không chảy trực tiếp đến những người cần nó nhất mà được bơm vào hệ thống tài chính.
Trong cuộc khủng hoảng 2008, công chúng được thông báo về gói cứu trợ trị giá 700 tỷ USD (gọi tắt là TARP) mà Chính phủ dùng để mua cổ phần trong các ngân hàng. Nhưng đó chỉ là phần nổi rất nhỏ của tảng băng.
Theo các tài liệu mà Fed công bố sau khi bị Bloomberg theo kiện trong hai năm để đòi minh bạch thông tin, Fed đã bí mật cho các ngân hàng Phố Wall và ngân hàng nước ngoài vay tới 16 ngàn tỷ USD với lãi suất gần bằng 0. Các ngân hàng này sau đó đã sử dụng số tiền "trời cho" để mua trái phiếu Chính phủ có lãi suất cao hơn, bỏ túi hàng tỷ USD lợi nhuận phi rủi ro.
Sau đó, Chính phủ thu thuế của người dân để trả khoản nợ trái phiếu mà các ngân hàng nắm giữ, tạo nên một cuộc chuyển giao tài sản khổng lồ từ người dân sang giới tinh hoa tài chính.
Trong đại dịch 2020, câu chuyện lặp lại. Fed đẩy mạnh in tiền, bảng cân đối kế toán tăng thêm 3,000 tỷ USD chỉ trong 3 tháng. Lượng tiền mới khổng lồ này chảy qua hệ thống tài chính, rồi được các ngân hàng và quỹ đầu tư đổ vào chứng khoán, bất động sản và các tài sản khác, tạo ra một trong những đợt tăng giá tài sản lớn nhất lịch sử.
Lợi ích từ các chính sách giải cứu thuộc về những người đã có sẵn tài sản. 10% người Mỹ giàu nhất, vốn sở hữu 87% thị trường chứng khoán, đã chứng kiến tài sản của mình tăng vọt. Trong khi đó, 50% dân số nghèo nhất chỉ nắm 1.1% số cổ phiều và phải đứng ngoài bữa tiệc.
Theo Oxfam, tổng tài sản ròng của những người giàu nhất thế giới đã tăng gấp đôi chỉ trong hai năm đại dịch. Cùng lúc đó, thu nhập của 99% nhân loại lại sụt giảm, và có thêm 163 triệu người bị đẩy vào cảnh nghèo đói.
Quy luật lặp lại
Sự gia tăng bất bình đẳng sau COVID không phải là một sự kiện cá biệt mà là sự lặp lại của một quy luật đáng lo ngại.Một nghiên cứu của các nhà kinh tế thuộc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về các đại dịch lớn trong quá khứ (như SARS, H1N1, Ebola...) đã chỉ ra rằng chúng luôn luôn kéo theo sự gia tăng bất bình đẳng thu nhập. Cú sốc y tế và kinh tế luôn tác động nặng nề hơn đến các nhóm dân cư yếu thế.
Một nghiên cứu khác vào năm 2021 của IMF còn chỉ ra một yếu tố làm trầm trọng thêm vấn đề. Các giai đoạn "thắt lưng buộc bụng" sau khủng hoảng - tức là chính phủ cắt giảm chi tiêu công - có liên quan đến việc gia tăng bất bình đẳng cao gấp ba lần so với các giai đoạn mà chính phủ duy trì chính sách tài khóa hỗ trợ.
Điều đáng ngại là thế giới dường như đang đi đúng vào vết xe đổ này. Theo báo cáo Chỉ số Cam kết Giảm Bất bình đẳng (CRI) 2024, có tới 84% các quốc gia đã cắt giảm tỷ lệ ngân sách dành cho giáo dục, y tế và an sinh xã hội kể từ năm 2022. Thậm chí, 95% các quốc gia đang tham gia chương trình của IMF cũng thực hiện các biện pháp cắt giảm tương tự. Cùng lúc đó, 81% quốc gia lại giảm thuế lũy tiến và tăng cường thu các loại thuế gián thu như VAT, vốn đánh nặng hơn vào người nghèo.
Tỷ lệ thu nhập của nhóm 10% giàu nhất tăng mạnh trong giai đoạn 1980-2021
Bất bình đẳng cấu trúc: Vấn đề đã có từ lâu
Đại dịch chỉ là chất xúc tác làm cho một vấn đề vốn đã tồn tại trở nên trầm trọng hơn. Nền tảng của nền kinh tế hình chữ K đã được xây dựng từ nhiều thập kỷ trước thông qua các xu hướng mang tính cấu trúc.Tự động hóa đã bào mòn tầng lớp trung lưu trong suốt 40 năm. Các công việc có kỹ năng trung bình, mang tính lặp lại - từ nhân viên văn phòng đến công nhân nhà máy - đã dần bị thay thế bởi máy tính và robot, đẩy người lao động vào hai lựa chọn: hoặc vươn lên các công việc đòi hỏi kỹ năng cao, hoặc chấp nhận các công việc dịch vụ lương thấp.
Sự bất bình đẳng về tài sản cũng đã tích lũy qua nhiều thế hệ. Tính đến năm 2020, trước khi đại dịch bùng phát, thế giới đã tiến gần đến mức độ bất bình đẳng của thời "phong kiến": 10% dân số giàu nhất toàn cầu sở hữu 76% tổng tài sản, trong khi 50% dân số nghèo nhất chỉ sở hữu vỏn vẹn 2%.
Sự phân hóa này còn thể hiện qua cả chi tiêu. Sau đại dịch, 10% người Mỹ giàu nhất chiếm gần một nửa tổng chi tiêu bán lẻ.
Tại Ấn Độ, theo World Inequality Lab (WIL), tỷ lệ thu nhập do 10% người giàu nhất nắm giữ đã tăng từ 40% năm 2000 lên 58% vào năm 2023. trong nửa đầu năm 2023, doanh số TV nói chung giảm 5% so với cùng kỳ, nhưng doanh số TV với màn hình 55 inch trở lên (loại được người giàu ưa chuộng) lại tăng 18%.
Ngay cả lạm phát cũng có hình chữ K khi giá các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, xăng dầu, thuê nhà,… tăng nhanh hơn nhiều so với các mặt hàng xa xỉ, gây áp lực nặng nề hơn lên các gia đình có thu nhập thấp.
Bài học từ lịch sử: Chính sách quyết định tất cả
Không phải lúc nào khoảng cách giàu nghèo cũng gia tăng. Giai đoạn từ cuối những năm 1940 đến đầu những năm 1970 tại Mỹ, thường được gọi là "Thời kỳ hoàng kim của Chủ nghĩa Tư bản", đã chứng kiến một điều kỳ diệu: tăng trưởng kinh tế cao đi đôi với sự sụt giảm bất bình đẳng.Đây không phải là một sự may mắn, mà là kết quả của các lựa chọn chính sách cụ thể: thuế suất lũy tiến rất cao đối với người giàu, vai trò mạnh mẽ của các công đoàn trong việc đàm phán lương, và các quy định tài chính nghiêm ngặt.
Bất bình đẳng không phải là một quy luật tự nhiên bất biến, mà là sản phẩm của các lựa chọn chính sách.
Nền kinh tế hình chữ K không phải là định mệnh tất yếu, mà là một kết quả được tạo ra bởi một hệ thống mà ở đó, lợi ích của việc tăng trưởng và các gói cứu trợ trong khủng hoảng có xu hướng chảy về đỉnh của kim tự tháp. Chừng nào chính sách chưa thay đổi, "đường đời đôi ngả" sẽ tiếp tục là trạng thái bình thường mới.
TraderViet | Cộng Đồng Trader Việt Nam
Cách vẽ đường xu hướng chính xác
Giới thiệu sách Trading hay
Thấu hiểu Hành vi giá Thị trường Tài chính - Understanding Price Action
Là quyển sách hướng dẫn giao dịch Phương Pháp Price Action của Bob Volman, chỉ sử dụng duy nhất một đường MA và cấu trúc thị trường cùng hành vi giá để tìm kiếm lợi nhuận
Bài viết liên quan
