FED đã phạm sai lầm, và chính sách của Trump có thể còn sai lầm hơn nữa

Tổng thống đang có nguy cơ thúc đẩy ngân hàng trung ương Mỹ theo đuổi một chính sách tiền tệ quá lạm phát — gây tổn hại đến uy tín tín dụng và độ tin cậy tài chính của nước Mỹ.

Trong khi truyền thông về Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) gần đây hường tập trung vào thời điểm và mức độ cắt giảm lãi suất, thì những vấn đề lớn hơn đang hiện hữu. Việc lựa chọn một chủ tịch Fed mới kế nhiệm Jerome Powell, người sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 5 năm tới, không nên tập trung vào các yếu tố thị trường ngắn hạn, mà phải hướng đến những chính sách và quy trình có thể cải thiện hiệu quả hoạt động tổng thể và khả năng chịu trách nhiệm của Fed.

Bằng việc yêu cầu Fed mạnh tay cắt giảm lãi suất liên bang nhằm thúc đẩy hoạt động kinh tế và hạ chi phí đi vay của chính phủ, Tổng thống Donald Trump đang có nguy cơ đẩy ngân hàng trung ương theo đuổi một chính sách tiền tệ quá thiên về lạm phát. Điều đó có thể làm gia tăng phần bù kỳ hạn trong lợi suất trái phiếu Kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm — chính là chỉ số tài chính mà Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã nhấn mạnh. Một mức bù kỳ hạn cao hơn sẽ khiến chi phí đi vay của chính phủ liên bang, hộ gia đình và doanh nghiệp đều tăng lên chứ không giảm đi. Hơn nữa, những lo ngại về tính độc lập của Fed trong việc hoạch định chính sách tiền tệ có thể làm suy giảm niềm tin vào các thị trường tài chính Mỹ và làm suy yếu thêm tỷ giá của đồng USD.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng Trump chỉ nên tìm kiếm sự tiếp nối tại Fed. Thực tế, dưới thời Powell, Fed đã mắc sai lầm, dẫn đến lạm phát cao hơn, những thông điệp thiếu khéo léo và thiếu phối hợp, cùng một chiến lược không rõ ràng về chính sách tiền tệ.

Tôi không đồng tình với quan điểm của Trump và các cố vấn rằng Fed đã hành động vì động cơ chính trị hay đảng phái. Ngay cả khi tôi bất đồng với quan chức Fed hay Powell về các vấn đề chính sách, tôi chưa bao giờ nghi ngờ tính chính trực của họ. Tuy nhiên, xét đến những sai lầm, tôi cho rằng cần có một sự tự soi xét mang tính thể chế. Chủ tịch kế tiếp — cùng với Hội đồng Thống đốc và Ủy ban Thị trường Mở Liên bang — sẽ phải giải quyết nhiều câu hỏi chính sách vượt ra ngoài lộ trình ngắn hạn của lãi suất liên bang.



Có ba vấn đề đặc biệt quan trọng:

Thứ nhất là nhiệm vụ kép của Fed: bảo đảm ổn định giá cả và tối đa hóa việc làm. Nhiều nhà kinh tế (trong đó có tôi) đã chỉ trích Fed vì thiên hướng lạm phát trong giai đoạn 2021–2022. Tỷ lệ lạm phát cao nhất trong 40 năm đã đặt ra câu hỏi cấp bách: liệu Fed đã cân đối đúng trọng số giữa lạm phát và việc làm hay chưa?

Rõ ràng, chiến lược theo đuổi mục tiêu lạm phát bình quân linh hoạt (ngụ ý rằng lạm phát có thể vượt quá 2% nếu trước đó thấp hơn 2%) đã không thành công. Vậy Fed nên áp dụng cách tiếp cận mới nào để đạt được mục tiêu lạm phát? Và làm sao để Fed có thể chịu trách nhiệm nhiều hơn trước Quốc hội và công chúng? Liệu họ có nên ban hành một báo cáo lạm phát định kỳ?

Vấn đề thứ hai liên quan đến quy mô và cơ cấu bảng cân đối kế toán của Fed. Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, Fed đã có bảng cân đối kế toán lớn hơn nhiều và chuyển dần sang mô hình “dự trữ dồi dào” (ngụ ý mức dự trữ cao thường trực). Nhưng bảng cân đối kế toán cần lớn đến mức nào để điều hành chính sách tiền tệ, và nợ Kho bạc dài hạn cùng chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp nên giữ vai trò ra sao so với các tài sản khác? Nếu những tài sản này đóng vai trò trung tâm, làm sao Fed có thể tách biệt rõ ràng giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa?

Vấn đề thứ ba là quy định tài chính. Fed cho rằng cần có những thay đổi quy định nào để tránh lặp lại những căng thẳng tốn kém trên thị trường Kho bạc trong những năm gần đây? Làm sao để giám sát ngân hàng được cải thiện hơn? Trong bối cảnh quy định tài chính vốn mang tính chính trị, Fed có thể tách biệt các hoạt động này khỏi việc hoạch định chính sách tiền tệ (nơi tính độc lập là then chốt) bằng cách nào?




Giải quyết những câu hỏi chính sách này cũng đòi hỏi phải suy nghĩ lại về quy trình. Fed sẽ hiệu quả hơn trong việc ứng phó với môi trường kinh tế thay đổi nếu thừa nhận và tranh luận nhiều quan điểm đa dạng hơn về vai trò của chính sách tiền tệ và quy định tài chính đối với nền kinh tế.

Những sai lầm về lạm phát của Fed, sự tự tin thái quá vào quy định tài chính và các lỗi khác phần nào phản ánh tình trạng “tư duy bầy đàn” mà mọi tổ chức đều dễ mắc phải. Các chủ tịch Fed khu vực thường phản ánh bối cảnh và điều kiện địa phương của riêng mình, nhưng điều đó không dễ dàng chuyển thành sự đa dạng về quan điểm kinh tế. Thay vì chọn quan chức Fed dựa trên khả năng họ sẽ bỏ phiếu thế nào tại cuộc họp ấn định lãi suất tiếp theo, Trump nên coi trọng hơn sự đa dạng về trí tuệ và kinh nghiệm. Đồng thời, bản thân Fed cũng có thể chủ động tìm kiếm và lắng nghe nhiều hơn các ý kiến bất đồng từ giới học thuật và doanh nghiệp.

Việc đặt ra những câu hỏi về chính sách và quy trình mang đến định hướng về những phẩm chất mà chủ tịch Fed tiếp theo sẽ cần để thành công. Rõ ràng, những phẩm chất đó bao gồm hiểu biết về chính sách tiền tệ và quy định tài chính, khả năng phán đoán chín chắn, độc lập — nhưng cũng cần có kinh nghiệm lãnh đạo đa dạng và sự cởi mở với những ý tưởng, góc nhìn mới có thể nâng cao hiệu quả và trách nhiệm giải trình của thể chế. Hy vọng rằng sự lựa chọn của Trump cho vị trí chủ tịch Fed kế tiếp, cũng như quá trình phê chuẩn của Thượng viện, sẽ nhấn mạnh những phẩm chất này.