Học đầu tư - Bài 48: “Bảng điểm” tài chính

Bianas · 21/08/2025

---------

Nếu bạn mới bắt đầu tham gia đầu tư, trái phiếu có thể trông khá đơn giản — nhưng hiểu được cách trái phiếu được xếp hạng sẽ giúp bạn tránh rủi ro không cần thiết và đưa ra quyết định thông minh hơn. Bài viết này giải thích xếp hạng trái phiếu là gì, tại sao chúng lại quan trọng với bạn, và mối liên hệ của xếp hạng trái phiếu với nền kinh tế cũng như thị trường chứng khoán.

Xếp hạng trái phiếu chính xác là gì?

Xếp hạng trái phiếu giống như một “bảng điểm tài chính” dành cho trái phiếu. Các tổ chức như Moody’s, Standard & Poor’s (S&P), và Fitch cung cấp các đánh giá này. Họ phân tích khả năng bên phát hành — có thể là một công ty, thành phố, hay thậm chí một quốc gia — hoàn trả đầy đủ và đúng hạn cho nhà đầu tư.

Xếp hạng trái phiếu thường dao động từ AAA (tốt nhất) đến D (vỡ nợ). Dưới đây là phân loại đơn giản:

AAA đến AA: Rất an toàn, rủi ro thấp (thường là chính phủ hoặc công ty uy tín cao).
A đến BBB: Tương đối an toàn, có rủi ro nhất định (trái phiếu hạng đầu tư).
BB trở xuống: Rủi ro cao, còn gọi là “trái phiếu rác” (junk bonds), có khả năng mất vốn lớn hơn nhưng lãi suất cao để bù đắp.

traderviet.tv

Mô hình nến Spinning Tops - Con xoay

Tại sao xếp hạng trái phiếu lại quan trọng với nhà đầu tư?

Xếp hạng trái phiếu ảnh hưởng trực tiếp đến mức lãi suất mà bên phát hành trả cho bạn.

Trái phiếu được xếp hạng cao (AAA, AA) an toàn hơn nên trả lãi suất thấp hơn, vì nhà đầu tư không cần thêm “thưởng” để mua.

Trái phiếu xếp hạng thấp ( BB trở xuống) rủi ro hơn nên trả lãi suất cao hơn để thu hút nhà đầu tư chấp nhận rủi ro.

Ví dụ nhanh:

Một trái phiếu AAA có thể trả khoảng 3%/năm.

Một trái phiếu BB (junk) có thể trả 7%/năm.

Nghe thì hấp dẫn, nhưng trái phiếu BB đi kèm rủi ro cao hơn về việc chậm trả hoặc vỡ nợ.

traderviet.tv

Giao dịch Breakout toàn tập - Bắt trước cú phá vỡ với xác suất cao - P2

Hai lý do lớn khiến xếp hạng trái phiếu quan trọng

1. Chi phí vay của doanh nghiệp

Doanh nghiệp phụ thuộc vào xếp hạng trái phiếu vì nó quyết định lãi suất họ phải trả.

Xếp hạng tốt (AA, AAA) → vay rẻ hơn, tiết kiệm chi phí lãi vay → còn nhiều tiền tái đầu tư → hỗ trợ tăng trưởng và giá cổ phiếu.

Xếp hạng thấp → vay đắt hơn, kém linh hoạt về tài chính → ảnh hưởng đến tăng trưởng, thậm chí khả năng tồn tại trong khủng hoảng.

2. Bảo vệ nhà đầu tư

Khi công ty phá sản, trái chủ (bondholders) thường được ưu tiên thanh toán trước cổ đông (shareholders).

Điều này không có nghĩa là trái phiếu không có rủi ro, nhưng nhìn chung trái phiếu hạng đầu tư an toàn hơn so với cổ phiếu của cùng công ty.

Mối liên hệ giữa xếp hạng trái phiếu, nền kinh tế và thị trường chứng khoán

Xếp hạng trái phiếu không chỉ phản ánh sức mạnh của từng công ty mà còn là “tín hiệu” về tình hình kinh tế.

Ví dụ 1: Kinh tế tăng trưởng mạnh

Lợi nhuận doanh nghiệp tăng, mở rộng kinh doanh, xếp hạng tín nhiệm cải thiện.

Rủi ro thấp, xếp hạng trái phiếu mạnh lên.

Nhà đầu tư lạc quan, lãi suất duy trì thấp, công ty dễ dàng phát hành trái phiếu để huy động vốn.

traderviet.com

Hành động giá – Nắm bắt ngôn ngữ thị trường (tt) - Chương II: Kháng cự hỗ trợ

Ví dụ 2: Kinh tế suy thoái/khủng hoảng

Doanh nghiệp khó khăn, thất nghiệp tăng, nhiều công ty phá sản.

Xếp hạng trái phiếu bị hạ bậc, rủi ro cao hơn.

Nhà đầu tư yêu cầu lãi suất cao hơn → chi phí vay tăng → doanh nghiệp càng khó khăn.

Nhiều nhà đầu tư chuyển sang trái phiếu chính phủ AAA, dù lợi suất thấp hơn.

Ví dụ lịch sử:

Khủng hoảng 2008: Nhiều công ty tài chính bị hạ xếp hạng mạnh, báo hiệu rủi ro trước khi chứng khoán sụp đổ.

Đại dịch COVID-19 năm 2020: Hàng không, khách sạn, năng lượng bị hạ xếp hạng do gián đoạn kinh doanh. Khi chính phủ hỗ trợ và kinh tế phục hồi, một số xếp hạng được nâng trở lại.

Nhà đầu tư trẻ nên dùng xếp hạng trái phiếu thế nào?

Ưa an toàn, chấp nhận lợi suất thấp → chọn AAA đến A.

Muốn lợi nhuận cao hơn, chấp nhận rủi ro → xem xét BBB hoặc BB, nhưng phải cân nhắc khả năng chịu lỗ.

Nếu đang nắm giữ cổ phiếu, nên để ý xếp hạng trái phiếu của công ty đó → thường cho tín hiệu sớm về tình hình tài chính trước khi thị trường chứng khoán phản ứng.

Kết luận dành cho nhà đầu tư:

Xếp hạng trái phiếu giúp nhanh chóng đánh giá độ an toàn của khoản đầu tư.
Xếp hạng cao = ít rủi ro, lợi suất thấp; xếp hạng thấp = rủi ro cao, lợi suất hấp dẫn hơn.
Trái chủ có ưu thế hơn cổ đông khi công ty phá sản.
Xu hướng xếp hạng thường phản ánh sức khỏe nền kinh tế: nâng hạng = kinh tế mạnh; hạ hạng = báo hiệu rắc rối.

Tham khảo: InvestingLive

traderviet.com

Thống kê diễn đàn

Sách Trading Mua Bao Nhiêu - Tặng Bấy Nhiêu, Không Giới Hạn!

Học đầu tư - Bài 48: “Bảng điểm” tài chính