Học đầu tư - Bài 52: Giá cả, hành vi tiêu dùng, và tác động đến ngân hàng

Bianas · 09/09/2025

---------

Khi các hộ gia đình bắt đầu bị siết chặt chi tiêu, ngân hàng cũng sẽ là bên cảm nhận điều đó tiếp theo.

Lạm phát và đình lạm có thể tác động đến ngành ngân hàng ra sao?

Nếu bạn theo dõi tình hình lạm phát vẫn duy trì ở mức cao, có thể bạn sẽ nghĩ đó chủ yếu là vấn đề của người tiêu dùng — giá thực phẩm đắt hơn, hóa đơn năng lượng tăng lên, kỳ nghỉ bị hoãn lại.

Nhưng điều gì xảy ra sau đó?

Khi các hộ gia đình siết chặt chi tiêu, ngân hàng cũng sẽ cảm nhận sự lo lắng sau đó.

Giá cả tăng và bất ổn kinh tế không chỉ gây khó khăn cho người tiêu dùng. Chúng còn có thể dẫn đến tỷ lệ vỡ nợ cao hơn, hoạt động cho vay yếu đi, và lợi nhuận suy giảm — đặc biệt đối với những ngân hàng phụ thuộc nhiều vào khách hàng lẻ.

Và đó chính là điều đang bắt đầu xuất hiện trong dữ liệu gần đây.

Lạm phát và đình lạm ảnh hưởng đến ngành ngân hàng như thế nào?

1. Nợ quá hạn tăng = rủi ro tín dụng lớn dần

Khi không thể theo kịp chi phí tăng cao, mọi người thường trễ hạn thanh toán thẻ tín dụng hoặc khoản vay mua xe trước tiên.

Những khoản vay này được gọi là “nợ xấu” (non-performing loans – NPLs). Khi NPL tăng, ngân hàng phải trích lập thêm dự phòng cho các khoản lỗ tiềm ẩn.

Cần theo dõi:

Tỷ lệ nợ xấu của thẻ tín dụng và vay mua xe
Báo cáo lợi nhuận ngân hàng: xem liệu có tăng trích lập dự phòng hoặc ghi giảm giá trị khoản vay không
Dấu hiệu gánh nặng nợ hộ gia đình gia tăng trong dữ liệu tiêu dùng

Hiện tại, tỷ lệ nợ quá hạn thẻ tín dụng và vay mua xe ở Mỹ đang tăng, cho thấy áp lực lên ngân sách hộ gia đình đang tích tụ.

traderviet.tv

Bẫy tăng giá, bẫy giảm giá và cách phòng tránh hiệu quả!

2. Cho vay chậm lại = tăng trưởng doanh thu yếu

Ngay cả khi lãi suất cao, ngân hàng không kiếm tiền chỉ bằng cách tồn tại. Họ kiếm tiền nhờ cho vay. Nếu mọi người ngừng vay mượn — vì lo ngại về tương lai hoặc sợ lãi suất cao — ngân hàng sẽ chịu thiệt hại do tăng trưởng tín dụng yếu.

Điều này ảnh hưởng đến cái gọi là biên lãi ròng (net interest margin – NIM), tức là chênh lệch giữa lợi nhuận từ cho vay và chi phí trả lãi tiền gửi.

Tại sao điều này quan trọng:

Khi tăng trưởng tín dụng đình trệ, ngân hàng khó tăng lợi nhuận dù lãi suất cao
Các ngân hàng nhỏ và vừa phụ thuộc nhiều vào cho vay tiêu dùng sẽ chịu rủi ro lớn nhất
Bất ổn kinh tế có thể khiến cho vay mua nhà, mua xe và cho vay doanh nghiệp chững lại

3. Ngân hàng đầu tư đối diện một loại suy giảm khác

Ngay cả với những ngân hàng tập trung vào mảng đầu tư như Goldman Sachs hay Morgan Stanley, tình hình cũng không khá hơn.

Hoạt động M&A (mua bán và sáp nhập) đã chậm lại đáng kể. Lãi suất cao khiến các thương vụ đắt đỏ hơn. Biến động thị trường khiến việc định giá khó khăn hơn. Và sự bất ổn chính trị hoặc quy định khiến các CEO trở nên thận trọng.

Kết quả là, ngân hàng đầu tư đang chứng kiến mức phí thấp hơn từ M&A, IPO và dịch vụ tư vấn.

Tóm tắt nhanh:

Khối lượng M&A giảm mạnh so với kỳ vọng đầu năm
Hoạt động thương vụ thường chỉ hồi phục khi niềm tin cải thiện và chi phí tài chính giảm

Điều này đã ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhiều ngân hàng lớn tại Mỹ và châu Âu

traderviet.tv

Mark Douglas tiết lộ 5 bí mật của 10% trader giỏi nhất

Còn về vấn đề nới lỏng quy định?

Một số lãnh đạo ngành (như CEO Goldman Sachs David Solomon) tỏ ra lạc quan về triển vọng nới lỏng quy định, đặc biệt là về yêu cầu vốn và đòn bẩy. Nhưng tốc độ thay đổi rất chậm — và rủi ro của việc nới lỏng quá nhanh là rất rõ.

Ví dụ điển hình: Silicon Valley Bank.

Ngân hàng này được hưởng lợi từ việc nới lỏng quy định sau năm 2018 — nhưng đã sụp đổ vào năm 2023 vì quản trị rủi ro yếu kém.

Bài học:

Nới lỏng quy định có thể giúp cải thiện biên lợi nhuận trong ngắn hạn, nhưng kiểm soát rủi ro chặt chẽ vẫn là yếu tố sống còn — và nhà đầu tư giờ đây đặc biệt quan tâm đến ngân hàng nào có hệ thống kiểm soát hiệu quả.

Nhà đầu tư mới cần rút ra điều gì?

Nếu bạn đang đầu tư vào cổ phiếu ngân hàng, ETF có tỷ trọng tài chính, hoặc chỉ đơn giản là theo dõi kinh tế, hãy chú ý những điểm sau:
Áp lực tiêu dùng sẽ phản ánh trong lợi nhuận ngân hàng — Nợ xấu tăng = rủi ro lớn hơn = lợi nhuận giảm
Tăng trưởng cho vay là chìa khóa — Không có nó, ngân hàng không thể tận dụng tối đa lãi suất cao
Đừng chỉ nhìn vào các “ông lớn” — Ngân hàng khu vực có thể dễ bị rủi ro tín dụng và rút tiền gửi hơn
Tin tức về quy định không phải lúc nào cũng tích cực — Nới lỏng quá mức có thể tạo ra rủi ro mới nếu không cân bằng
Niềm tin của nhà đầu tư là tất cả — Khi mọi người mất niềm tin vào sự ổn định của một ngân hàng, giá cổ phiếu có thể lao dốc rất nhanh (xem trường hợp SVB hoặc Credit Suisse)

Khi hộ gia đình khó khăn, ngân hàng không thể miễn nhiễm.

Giá cả leo thang không chỉ ảnh hưởng đến hóa đơn siêu thị — mà còn ảnh hưởng đến khả năng trả nợ, hành vi vay mượn và sự ổn định tài chính.

Đối với ngân hàng, điều đó đồng nghĩa với nhiều rủi ro hơn, tăng trưởng chậm lại và khả năng giá cổ phiếu suy yếu.

Đối với nhà đầu tư, bước đi khôn ngoan là theo dõi dữ liệu tín dụng và xu hướng niềm tin, chứ không chỉ đọc các tiêu đề về lãi suất.

Tham khảo: InvestingLive

traderviet.tv

Thống kê diễn đàn

Thành viên trực tuyến

Sách Trading Mua Bao Nhiêu - Tặng Bấy Nhiêu, Không Giới Hạn!

Học đầu tư - Bài 52: Giá cả, hành vi tiêu dùng, và tác động đến ngân hàng