Một xu hướng bất thường trong nền kinh tế Mỹ đang khiến Fed lo ngại

Nền kinh tế Mỹ đang xuất hiện một xu hướng bất thường: GDP tăng mạnh, năng suất lao động cao, nhưng tuyển dụng lại suy giảm rõ rệt. Sự lệch pha này khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) gặp khó trong việc quyết định có nên tiếp tục hỗ trợ nền kinh tế hay cần phanh lại để kiểm soát rủi ro.

Năm nay, các doanh nghiệp Mỹ đã chậm lại đáng kể trong việc tuyển dụng. Thị trường lao động thậm chí mất việc trong tháng 6 và tháng 8, trong khi mức tăng việc làm trung bình ba tháng kết thúc vào tháng 9 chỉ khoảng 62.000 – thấp hơn rất nhiều so với các năm trước.

Điều bất thường là dù việc làm suy yếu, năng suất lao động vẫn ở mức cao và GDP tiếp tục mạnh mẽ. Đây là một nghịch lý hiếm gặp: nền kinh tế mở rộng nhưng thị trường lao động lại mềm đi.

Biên bản cuộc họp tháng 10 cho thấy Fed cũng thừa nhận sự “lệch pha” này đang gây khó cho việc điều hành chính sách: không rõ nên tiếp tục làm nóng hay làm nguội nền kinh tế.

GDP Mỹ vẫn mạnh dù tuyển dụng không tăng tương ứng​

Một phần nguyên nhân nằm ở làn sóng đầu tư khổng lồ vào trí tuệ nhân tạo (AI). Các doanh nghiệp chi mạnh cho phần mềm, thiết bị xử lý dữ liệu và các nền tảng AI – chi tiêu chiếm 4,4% GDP quý II, gần bằng mức đỉnh thời kỳ bong bóng dot-com năm 2000.

Tuy nhiên, việc đẩy mạnh đầu tư công nghệ đôi khi đi kèm với cắt giảm các khoản chi khác, đặc biệt là chi phí nhân sự. Nhiều doanh nghiệp đang kỳ vọng năng suất AI mang lại, nhưng chưa mở rộng lực lượng lao động.

Bên cạnh đó, chính sách mới từ chính quyền Tổng thống Donald Trump, đặc biệt về thương mại và nhập cư khiến thị trường lao động chậm lại khi nguồn cung – cầu lao động đều bị xáo trộn.

Liệu việc Fed cắt giảm lãi suất có thể cứu được thị trường lao động?​

Hiện Fed đã bắt đầu giảm lãi suất và dự kiến tiếp tục đến năm 2026, nhưng giới kinh tế cho rằng chưa rõ việc này có đủ sức “hóa giải” những tác động tiêu cực từ các thay đổi chính sách lớn trong năm nay.

Điểm tích cực là chưa xuất hiện làn sóng sa thải quy mô lớn, giúp Mỹ tránh rơi vào “suy thoái có việc làm âm”. Nhưng để kinh tế tăng trưởng mà không có thêm việc làm, năng suất buộc phải tăng đều đặn – điều khó duy trì về lâu dài.

Các chuyên gia cảnh báo: chính thị trường lao động là “tuyến phòng thủ” của nền kinh tế. Nếu phòng tuyến này yếu đi, chỉ một cú sốc nhỏ cũng có thể kéo nền kinh tế vào suy thoái.

“Tăng trưởng không việc làm” nguy hiểm như thế nào đối với Mỹ?​

Fed gọi tình trạng GDP mạnh – việc làm yếu là một “xung đột” phải sớm được giải quyết: hoặc tăng trưởng chậm lại cho phù hợp với thị trường lao động, hoặc việc làm phải bật tăng trở lại.

Nếu tăng trưởng quá mạnh nhưng việc làm không theo kịp, Fed càng ít lý do để hạ lãi suất – thậm chí thận trọng hơn với những đợt cắt giảm tiếp theo.

Một số lãnh đạo Fed, như Chủ tịch Fed Dallas Lorie Logan, cho biết rất khó để tiếp tục cắt giảm lãi suất trong tháng 12 trừ khi lạm phát giảm nhanh hơn dự kiến hoặc thị trường lao động hạ nhiệt mạnh. Bà cảnh báo chính sách hiện tại có thể không còn đủ thắt chặt như Fed mong muốn.