Những tiết lộ bất ngờ về lỗi 'fat-finger' của Citibank từng khiến thị trường thế giới chao đảo

Đối với một nhân viên giao dịch của Citigroup ở London, buổi sáng ngày 2 tháng 5 năm 2022 là ngày định mệnh, không thể quên.

Hôm đó ngày nghỉ lễ ở Anh nên lẽ ra thị trường phải là một ngày yên tĩnh. Gần 9 giờ sáng, nhân viên tại bàn giao dịch Delta One của Citigroup - người đang làm việc tại nhà - bắt đầu thực hiện một giao dịch nhằm phòng ngừa rủi ro của ngân hàng với Chỉ số MSCI.

Sáng hôm đó, công cụ mà nhân viên thường sử dụng cho giao dịch như vậy không có sẵn, vì vậy người giao dịch phải tự 'xây dựng giỏ hàng'. Đó là nơi mọi thứ bắt đầu đi sai hướng.

Trong hệ thống của Citigroup, nhà giao dịch có tùy chọn nhập giá trị danh nghĩa của giao dịch mà họ muốn thực hiện hoặc nhập số lượng đơn vị chỉ số mà họ muốn giao dịch. Vào ngày đó, nhà giao dịch định tạo ra một rổ cổ phiếu trị giá 58 triệu đô la, nhưng lại vô tình nhập 58 triệu đó vào trường số lượng, tạo ra một 'giỏ' khổng lồ trị giá 444 tỷ đô la chứa 349 cổ phiếu từ 13 quốc gia khác nhau.

Hệ thống của gã khổng lồ Phố Wall ngay lập tức đưa ra hàng trăm cảnh báo, cuối cùng nó đã tự động chặn một số giao dịch, nhưng không phải tất cả. Tuy nhiên, khoảng 1,4 tỷ USD cổ phiếu đã bắt đầu được bán trên các sàn giao dịch châu Âu.

Thị trường ngay lập tức bắt đầu hỗn loạn. Trong vòng vài phút, người giao dịch đã nhận ra sai lầm và hủy lệnh. Nhưng thiệt hại đã xảy ra: Sai lầm này đã gây ra một đợt bán tháo cổ phiếu châu Âu kéo dài 5 phút, tàn phá các thị trường chứng khoán trải dài từ Pháp đến Na Uy.

Hai năm sau đó, vào Thứ tư ngày 22/5/2024, các cơ quan quản lý của Vương quốc Anh đã tiết lộ kết quả của cuộc điều tra kéo dài của họ về các hành động của Citigroup vào ngày hôm đó khi họ buộc ngân hàng phải nộp phạt 61,6 triệu bảng Anh (78 triệu USD) vì sai sót này. Những phát hiện của họ mở ra cái nhìn đầu tiên về cách một trục trặc nhỏ - cùng với một loạt sai sót trong quản lý rủi ro - biến thành một vụ flash crash thảm khốc trên thị trường, có thời điểm đã xóa sạch 300 tỷ euro (325 tỷ USD) giá trị chứng khoán châu Âu.




Đây là đòn giáng mới nhất vào Giám đốc điều hành Jane Fraser, người đã dành nhiều năm cố gắng củng cố hệ thống quản lý rủi ro cơ bản của Citibank.

Steve Smart, giám đốc điều hành chung về thực thi và giám sát thị trường tại Cơ quan Quản lý Tài chính, cho biết trong một tuyên bố: “Những thất bại này đã dẫn đến hơn một tỷ bảng Anh lệnh sai được thực thi và có nguy cơ tạo ra một thị trường hỗn loạn. Chúng tôi hy vọng các công ty xem xét các biện pháp kiểm soát của riêng họ và đảm bảo rằng chúng phù hợp với tốc độ và sự phức tạp của thị trường tài chính.”

Theo những người quen thuộc với vấn đề này, nhà giao dịch này đã rời Citigroup. Người phát ngôn của ngân hàng từ chối bình luận.

Mười lăm phút hỗn loạn​

Ngay trước khi người giao dịch bắt đầu thực hiện giao dịch sai sót, một nhóm riêng tại Citigroup đang tìm cách xử lý các trách nhiệm của mình trong ngày.

Bộ phận dịch vụ thuật toán của ngân hàng, nơi thường giám sát việc thời gian thực của các hoạt động xử lý nội bộ, đã quyết định chuyển những trách nhiệm đó sang bộ phận thực thi điện tử vì bộ phận này đã có nhân viên nghỉ phép theo lịch vào ngày hôm đó.

Khi nhân viên Citibank lần đầu nhập số liệu đầu vào cho giao dịch sai, anh ta đã gặp phải một bức tường gồm 711 thông báo cảnh báo. Anh ấy nhanh chóng bỏ qua những cảnh báo đó và hoàn tất việc đặt lệnh vào 8:56 sáng.

Các giao dịch bắt đầu được thực hiện trên các sàn giao dịch ở Áo, Bỉ, Đan Mạch, Phần Lan, Pháp, Đức, Ý, Hà Lan, Na Uy, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thụy Điển và Thụy Sĩ, khiến các chỉ số châu Âu giảm đột ngột. Bên trong Citigroup, các giám đốc điều hành cảm thấy bối rối trước sự sụt giảm này và đã tham khảo ý kiến của các hãng tin tức để cố gắng tìm ra nguyên nhân đằng sau nó.

Đến 9:10 sáng, nhà giao dịch kia đã hủy vị thế, khiến Citigroup phải chịu khoản lỗ 48 triệu USD.




Bàn khớp lệnh điện tử đã nhận được hàng trăm cảnh báo về giao dịch sai sót nhưng không thể chuyển lên cấp cao hơn bất kỳ cảnh báo nào trong số đó. Một nhóm riêng biệt được gọi là nhóm kiểm soát và rủi ro giao dịch điện tử cũng đã chuyển vụ việc lên bàn xử lý lệnh điện tử nhưng phải đến 9h31 sáng nó mới đến được đó.

“Nguyên nhân trực tiếp gây ra lỗi giao dịch là do lỗi nhập thủ công của người giao dịch,” Cơ quan quản lý của Ngân hàng Anh cho biết hôm thứ Tư trong phát hiện của mình. “Lỗi khi đó không được xác định bởi một trong các chức năng rủi ro của công ty dành riêng cho việc giám sát các giao dịch của công ty theo thời gian thực, mà bởi trader của họ thực hiện khoảng 15 phút sau khi giao dịch được nhập vào hệ thống của công ty.”

Chốt chặn 'Khối cứng, khối mềm'​

Hệ thống của Citigroup có hai tuyến phòng thủ chống lại các loại giao dịch sai lầm này gồm chốt chặn mềm và chặn cứng.

Ngân hàng đặt ra một loạt ngưỡng cho từng loại khối. Nếu giao dịch kích hoạt một trong những điều này, một cửa sổ bật lên sẽ xuất hiện. Khối mềm có thể bị ghi đè, nhưng khối cứng thì không.

Citigroup đã tăng một số ngưỡng này để tính đến những giai đoạn biến động mạnh trong thời kỳ đại dịch. Nhưng hai năm trôi qua, nó vẫn chưa thiết lập lại những giới hạn đó.




Tuy nhiên, chính những khối cứng này đã ngăn cản một số giao dịch được thực hiện. Nhưng các cơ quan quản lý của Vương quốc Anh đã lưu ý sau khi điều tra rằng: ở Mỹ, Citigroup đã có các quy định áp dụng kể từ năm 2013, mà theo đó nó sẽ ngăn chặn tất cả hoạt động giao dịch như trên.

Các hình phạt được đưa ra như một đòn giáng mạnh vào đơn vị giao dịch cổ phiếu của Citigroup, do Fater Belbachir đứng đầu. Bộ phận này đã mất nhiều năm cố gắng leo lên vị trí cao hơn trong lĩnh vực giao dịch chứng khoán nhưng vẫn kém xa các đối thủ như Goldman Sachs Group Inc. hay JPMorgan Chase & Co.

Khi các cơ quan quản lý đang đưa ra mức phạt để đánh giá Citigroup vì những thất bại, họ nói rằng các bàn giao dịch trong bộ phận Delta One của ngân hàng sử dụng hệ thống quản lý đơn hàng cũ kỹ là trọng tâm của sai lầm, nhưng nó đã tạo ra khoảng 612 triệu đô la lợi nhuận, 9 năm trước khi xảy ra lỗi 'fat finger' này, tức trung bình tạo ra lợi nhuận 68 triệu USD một năm.

Điều đó có nghĩa là tổng tiền phạt và khoản lỗ từ lỗi giao dịch fat finger này đã ngốn gần hai năm lợi nhuận của bộ phận này.