[Series Những Thách Thức Trong Tâm Lý Giao Dịch] - Phần 5: Lo âu về hiệu suất

Xin chào cả nhà!

Trong hành trình giao dịch, những thách thức tâm lý luôn đóng vai trò then chốt trong việc quyết định sự thành bại của mỗi nhà giao dịch. Với mục tiêu giúp các nhà giao dịch hiểu rõ hơn về các vấn đề tâm lý và cách vượt qua chúng, Brett Steenbarger – chuyên gia hàng đầu về tâm lý giao dịch – đã cho ra đời series bài viết "Trading Psychology Challenges" (Những Thách Thức Trong Tâm Lý Giao Dịch).


Với nền tảng là một nhà tâm lý học lâm sàng và kinh nghiệm làm việc với các nhà giao dịch chuyên nghiệp tại các quỹ đầu tư lớn, series này của Brett Steenbarger sẽ tập trung vào việc chẩn đoán và giải quyết những khó khăn tâm lý mà các nhà giao dịch thường gặp phải, từ sự kiệt sức, căng thẳng, đến việc mất động lực hay quản lý cảm xúc khi đối mặt với thị trường. Brett không chỉ cung cấp các phân tích sâu sắc mà còn đưa ra các giải pháp thực tiễn, dựa trên bằng chứng và kinh nghiệm thực tế, giúp người đọc ứng dụng hiệu quả vào công việc giao dịch hàng ngày.

Phần 5 của series sẽ đi sâu vào nguyên nhân của lo âu về hiệu suất, đặc biệt là nỗi sợ thua lỗ—yếu tố phổ biến nhất ảnh hưởng đến quyết định giao dịch. Tác giả sẽ phân tích cách những tổn thất trong quá khứ có thể tạo ra chấn thương tâm lý, dẫn đến phản ứng giao dịch theo cảm tính. Đồng thời, Dr. Brett cũng đề xuất các chiến lược quản lý rủi ro và kỹ thuật hành vi nhằm giúp nhà giao dịch kiểm soát căng thẳng, duy trì sự ổn định trong trading và phát huy tối đa lợi thế của mình trên thị trường.

Series "Những Thách Thức Trong Tâm Lý Giao Dịch" này không chỉ dành cho những nhà giao dịch đang tìm kiếm sự cải thiện hiệu suất, mà còn là nguồn cảm hứng cho bất kỳ ai muốn xây dựng một tâm lý mạnh mẽ, kiên định trước những biến động của thị trường.



Lời tác giả: Bài viết chi tiết về cách chẩn đoán vấn đề trong trading là phần nền tảng hữu ích cho loạt bài viết này về những thách thức trong tâm lý giao dịch. Trước khi tìm kiếm giải pháp cho những vấn đề ảnh hưởng đến trading, điều quan trọng là phải xác định xem đó là vấn đề trong trading ảnh hưởng đến tâm lý hay thách thức tâm lý cản trở trading Bài viết ở trên có thể giúp bạn phân biệt được điều quan trọng này – cùng với một số điểm mấu chốt khác.

Căng thẳng thực tế là một trong những thách thức tâm lý phổ biến nhất mà những người tham gia vào các hoạt động hiệu suất phải đối mặt.

• Ngay cả những tay golf rất giàu kinh nghiệm cũng có thể mắc phải hiện tượng "yips" (rối loạn tâm lý khiến động tác trở nên thiếu chính xác).
• Hầu hết những người diễn thuyết trước công chúng đều từng trải qua cảm giác trống rỗng trong lúc phát biểu quan trọng.
• Một sinh viên đã học suốt đêm cho kỳ thi có thể "đóng băng" khi làm bài và quên mất những gì đã học.
• Các nhà giao dịch, dù đã lập kế hoạch giao dịch đầy hứa hẹn, vẫn có thể rơi vào tình huống thoát lệnh chỉ vì một biến động nhỏ ngược hướng hoặc—tệ hơn—do dự không thể "bấm nút" để vào lệnh.

Điều gì gây ra căng thẳng này—hay còn gọi là lo âu về hiệu suất, và chúng ta có thể làm gì để khắc phục?

Trước tiên, hãy lưu ý rằng không phải mọi căng thẳng đều xấu. Như tôi đã đề cập trong một bài viết gần đây, cảm giác lo lắng đôi khi có thể chỉ ra hướng phát triển của chúng ta. Trong những trường hợp như vậy, việc đối mặt với sự lo lắng khi ta vượt qua giới hạn của bản thân là điều rất có ích. Điều cuối cùng chúng ta muốn làm là cố gắng chôn vùi những cảm xúc có thể giúp chúng ta phát triển!



Ngược lại, không phải mọi sự lo âu đều là lo âu về hiệu suất. Một số người cảm thấy lo lắng trong nhiều tình huống khác nhau của cuộc sống, chứ không chỉ trong những thời điểm có yêu cầu về hiệu suất. Các vấn đề lo âu rộng hơn, chẳng hạn như rối loạn lo âu lan tỏa, rối loạn hoảng sợ và các chứng sợ khác nhau, thường cần sự hỗ trợ chuyên môn, thường là bằng phương pháp hành vi và hỗ trợ bằng thuốc. Lo âu về hiệu suất thực sự chỉ xảy ra trong các tình huống cần hiệu suất. Nó xuất hiện khi chúng ta quá lo lắng hoặc quan tâm đến kết quả của "màn trình diễn" đến mức sự lo lắng đó cản trở chính "màn trình diễn".




Nỗi sợ thua lỗ là lý do phổ biến nhất khiến các nhà giao dịch đối mặt với lo âu về hiệu suất. Thay vì chấp nhận thua lỗ như một phần tự nhiên của một trò chơi mang tính xác suất, những nhà giao dịch này lại coi thua lỗ là một mối đe dọa.

Đây là điều rất quan trọng để hiểu: không phải bản thân việc mất tiền tạo ra lo âu, mà chính cách chúng ta diễn giải sự thua lỗ.

Khi chúng ta xem thua lỗ là một mối đe dọa, phản ứng tự nhiên của chúng ta là kích hoạt cơ chế "chiến đấu hoặc bỏ chạy" (fight or flight)—và điều này ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định sau đó. Rất thường xuyên, chúng ta chọn "bỏ chạy" thay vì "chiến đấu", dẫn đến việc không dám vào những vị thế tốt hoặc thoát khỏi các vị thế hiện có ở những mức giá không hợp lý.

Đôi khi, lo âu khi giao dịch xuất phát từ việc đã chịu những khoản lỗ lớn—hoặc quá lớn—trong quá khứ. Sự tổn thương cảm xúc do những khoản lỗ quá mức đó gây ra sẽ quay trở lại khi vị thế giao dịch của chúng ta đi ngược hướng, khiến ngay cả những biến động bình thường cũng bị cảm nhận như một mối đe dọa.


Trong một bài viết trước đây, tôi đã đề cập rằng sự biến động quá lớn trong lợi nhuận/thua lỗ (P/L) có thể tạo ra chấn thương trong phản ứng cảm xúc của chúng ta. Quản lý rủi ro hợp lý là điều thiết yếu để đảm bảo rằng các khoản lỗ không trở thành thảm họa thực sự đối với tài khoản—và cả tâm lý của chúng ta.

Một quy tắc mà tôi từ lâu đã khuyến nghị cho các nhà giao dịch chủ động là đảm bảo rằng bạn không để thua lỗ trong một giao dịch đến mức không thể kết thúc ngày giao dịch với lợi nhuận dương. Tương tự, bạn không nên để thua lỗ quá nhiều trong một tuần hoặc một tháng đến mức không thể kết thúc tháng hoặc năm với kết quả tích cực. Điều này rất có lợi về mặt tâm lý, vì không có khoản lỗ nào trở thành mối đe dọa quá mức đối với sự thành công của bạn.

Nếu bạn nhận thấy mình đang phản ứng thái quá với những khoản lỗ trong quá khứ, việc quay lại giao dịch với mức rủi ro khiêm tốn, lấy lại sự ổn định trong trading và dần dần tăng quy mô giao dịch khi cảm giác an toàn và tự tin quay trở lại sẽ rất hữu ích. Đây cũng chính là cách mọi người phục hồi sau những chấn thương tâm lý: trải nghiệm sự kiểm soát và an toàn lặp đi lặp lại theo thời gian sẽ dần dần làm giảm cảm giác đe dọa.

Các kỹ thuật hành vi được mô tả trong cuốn "The Daily Trading Coach" đặc biệt hiệu quả trong việc đối phó với căng thẳng liên quan đến hiệu suất giao dịch. Việc hình dung bản thân chấp nhận cắt lỗ theo kế hoạch, kết hợp với luyện tập tư duy tích cực, giữ bình tĩnh và tập trung thông qua hơi thở chậm, sâu là một cách để tái lập trình những suy nghĩ tiêu cực mang tính thảm họa cũng như giảm tác động tiêu cực từ những khoản lỗ trong quá khứ. Nếu những bài tập hình dung này được thực hiện lặp đi lặp lại trước giờ giao dịch, chúng sẽ tạo ra hiệu ứng mà nhà tâm lý học Donald Meichenbaum gọi là "tiêm chủng chống căng thẳng" (stress inoculation). Bằng cách tự đặt mình vào những tình huống đe dọa có thể kiểm soát được, chúng ta phát triển cảm giác làm chủ và góc nhìn sáng suốt hơn, giúp ta đối mặt tốt hơn với các giai đoạn thua lỗ thực tế.


Tôi đã từng làm việc với rất nhiều nhà giao dịch thành công. Phần lớn họ đều chịu thua lỗ trong một số lượng đáng kể giao dịch của mình. Điều giúp họ thành công là họ giữ mức thua lỗ nhỏ và thu được lợi nhuận đáng kể từ các giao dịch thắng. Nếu chúng ta đóng các giao dịch thắng sớm chỉ vì lo âu về hiệu suất, ta sẽ rơi vào tình trạng mà tỷ lệ giao dịch thắng phải đạt mức cực kỳ cao thì mới có thể đảm bảo lợi nhuận—một điều phi thực tế. Trớ trêu thay, chính khi ta có thể chấp nhận, thậm chí đón nhận thua lỗ—đảm bảo rằng ta học được điều gì đó từ những giao dịch thua và rút ra giá trị từ những thất bại—ta mới có thể phát huy tối đa thế mạnh giao dịch của mình.


Thân tag các anh/chị: @lapuma @hoangmylan @TradePips @Hoa Việt @Bedauco @Lý Khánh Linh @minhchik3 @BBTO @lenam59 @Kevin2022 @anhnguyen14 @yaguara @ngoi_sao_co_doc @quangthanhtv @PhuocDung10x3b

Anh/chị nào muốn theo dõi series này thì bình luận "Tôi quan tâm" ở bên dưới để em tag vào các bài viết tiếp theo của series nha!


Đừng quên THẢ TIM, SHARE VÀ COMMENT để ủng hộ mình nhiều hơn nữa nhé!! Nice day cả nhà