Thu ngân sách cao nhất lịch sử, Mỹ vẫn thủng 284 tỷ USD

Bộ Tài chính Mỹ vừa công bố thâm hụt 284 tỷ USD trong tháng 10 – tháng đầu năm tài khóa 2026. Dòng thu ngân sách đạt mức cao kỷ lục, nhưng vẫn không đủ bù cho chi phí tăng mạnh do shutdown kéo dài và việc dồn chi trả các khoản trợ cấp. Song song, Mỹ cũng ghi nhận mức thuế quan cao nhất lịch sử nhờ loạt biện pháp thuế mới của Tổng thống Donald Trump.

Thâm hụt tháng 10 tăng 10% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu do yếu tố kỹ thuật: khoản chi gần 105 tỷ USD dành cho các chương trình quân sự và y tế vốn dự kiến chi trong tháng 11 đã bị “kéo sớm” sang tháng 10 vì shutdown. Điều này khiến số liệu ghi nhận phình to bất thường.

Nếu loại trừ những thay đổi về thời điểm hạch toán, Bộ Tài chính ước tính thâm hụt thực chất chỉ khoảng 180 tỷ USD, thấp hơn 29% so với mức điều chỉnh của năm ngoái.

Shutdown kéo dài 43 ngày cũng ảnh hưởng tới tiến độ thanh toán của nhiều cơ quan liên bang, song mức giảm chi tiêu từ sự chậm trễ này chỉ dưới 5% – quá nhỏ để bù đắp phần chi bị “kéo sớm”.

Tổng thu ngân sách của Mỹ có gì đặc biệt trong tháng 10?​

Tháng 10 ghi nhận mức thu ngân sách kỷ lục 404 tỷ USD, tăng 24% so với cùng kỳ năm trước. Một động lực quan trọng là 80 tỷ USD tiền thuế thu nhập cá nhân nộp trực tiếp (không khấu trừ tại nguồn), tăng tới 75%.

Mức tăng mạnh này xuất phát một phần từ nhóm người nộp thuế tại California – nơi các hồ sơ khai thuế bị trì hoãn do thảm họa cháy rừng và được phép nộp muộn. Khi hạn nộp dồn vào tháng 10, nguồn thu từ khu vực này tăng đột biến.

Mặc dù thu kỷ lục, tốc độ tăng chi vẫn vượt xa tốc độ tăng thu, khiến thâm hụt tiếp tục mở rộng.

Thuế quan mới của chính quyền Trump đang tạo ra tác động gì?​

Thuế quan trở thành điểm sáng trong thu ngân sách: 31,4 tỷ USD tiền thuế nhập khẩu, mức cao nhất từ trước đến nay. Con số này vượt xa mức kỷ lục cũ 29,7 tỷ USD vào tháng 9 và gấp hơn bốn lần so với 7,3 tỷ USD của tháng 10 năm ngoái.

Nguyên nhân chính là loạt thuế nhập khẩu mới được Tổng thống Donald Trump áp dụng từ tháng 1. Nhà Trắng cho rằng nguồn thu sẽ tiếp tục tăng khi doanh nghiệp Mỹ dùng hết hàng tồn kho trước thuế và phải tái nhập khẩu với giá cao hơn.

Tuy nhiên, bức tranh không hoàn toàn màu hồng. CBO (Văn phòng Ngân sách Quốc hội) cảnh báo rằng tác động giảm thâm hụt trong dài hạn từ thuế quan đã giảm xuống còn 3.000 tỷ USD, thấp hơn 25% so với dự báo trước đây, do Mỹ phải giảm thuế trong các hiệp định thương mại vừa ký.

Shutdown kéo dài đã khiến số liệu ngân sách tháng 10 bị méo mó​

Shutdown 43 ngày khiến nhiều khoản thanh toán trễ hạn, báo cáo tài khóa tháng 10 cũng bị công bố muộn hơn thường lệ. Mặc dù một số khoản chi bị hoãn, theo luật Mỹ, mọi lương và nghĩa vụ tài chính phải được thanh toán bù sau khi chính phủ mở cửa lại.

Kết quả là bức tranh chi tiêu tháng 10 vừa bị “phình lên” do chi sớm, vừa bị “teo lại” do chi muộn. Một sự méo mó hai chiều khiến các chuyên gia cho rằng cần nhìn vào số liệu điều chỉnh để đánh giá chính xác hơn tình hình tài khóa.

Mỹ đang ở đâu trong bức tranh tài khóa hiện tại?​

Dữ liệu tháng 10 phản ánh hai yếu tố vừa đối nghịch vừa bổ sung cho nhau: Doanh thu cao bất thường từ thuế và thuế quan; Sức ép chi tiêu từ shutdown và các chương trình phúc lợi.

Điều này cho thấy nền kinh tế Mỹ đang vận hành trong trạng thái vừa mạnh mẽ về thu ngân sách, vừa dễ tổn thương bởi nhu cầu chi tiêu lớn và rủi ro chính trị, đặc biệt là việc chính phủ liên bang đóng cửa kéo dài.