Tiền kỹ thuật số tái định hình hệ thống tiền tệ

Trước sự bùng nổ của các tài sản mã hóa và quá trình số hóa thanh toán, các ngân hàng trung ương trên thế giới đang triển khai nhiều chiến lược thử nghiệm nhằm định nghĩa lại cơ chế tiền tệ. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) dự kiến sẽ phát hành đồng euro kỹ thuật số vào năm 2029.

Sự phổ biến của những giao dịch phi vật chất và sự phát triển nhanh của các loại tiền mã hóa buộc những ngân hàng trung ương phải xem xét lại, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, một số nền tảng cơ bản của hệ thống tiền tệ. Động lực mới này được thúc đẩy mạnh mẽ bởi bước ngoặt của Chính phủ Mỹ trong việc ủng hộ tiền mã hóa, đồng thời ban hành quy định quản lý những đồng stablecoin và quyết định thành lập một quỹ dự trữ Bitcoin chiến lược nhằm đa dạng hóa tài sản quốc gia.

Theo chuyên gia Julien Maldonato, thuộc hãng tư vấn Deloitte, “sự thay đổi của Mỹ giống như một cú sốc điện, buộc các nước châu Âu vốn thận trọng phải tăng tốc để không bị tụt lại. Hai hình thức tiền truyền thống - tiền mặt và tiền gửi ngân hàng - không còn đáp ứng được nhu cầu mới của Internet và các tác nhân trí tuệ nhân tạo (AI)”.

Trước bối cảnh đó, ECB đang hướng tới một mô hình tiền tệ lai kỹ thuật số, vừa tích hợp đổi mới công nghệ, vừa bảo đảm ổn định và chủ quyền tài chính. Bà Emmanuelle Assouan, Giám đốc phụ trách ổn định tài chính và các hoạt động của Ngân hàng trung ương Pháp, khẳng định: “Những đổi mới này không nhằm thay thế vai trò của đồng tiền trung ương - vốn không thể vỡ nợ. Cần phải đưa đồng tiền này vào dạng kỹ thuật số, chuyển nó sang không gian token hóa”.



ECB dự kiến đưa vào lưu hành đồng euro kỹ thuật số trước năm 2029 - một dạng tiền bán lẻ tương đương với tiền giấy, cho phép công dân trong khu vực đồng euro gửi và nhận thanh toán, dù ở gần hay xa, bằng đồng tiền trung ương. Loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (MNBC) này cũng sẽ giúp củng cố tự chủ chiến lược và hiệu quả kinh tế của châu Âu, giảm phụ thuộc vào các tập đoàn thanh toán Mỹ như Visa hay Mastercard đang thống trị thị trường thanh toán số.

Theo bà Assouan, “đồng euro kỹ thuật số sẽ là một khoản nợ trực tiếp của Ngân hàng Trung ương, bảo đảm tính thống nhất và ổn định, giống như tiền giấy hiện nay. Tính đồng nhất đó củng cố niềm tin giữa các chủ thể kinh tế - ngân hàng, hộ gia đình, doanh nghiệp - và bảo đảm rằng mọi người đều sử dụng cùng một đồng euro kỹ thuật số, bất kể ngân hàng nào”. Tuy nhiên, giới ngân hàng lại phản đối dự án này, cho rằng nó tốn kém, không cần thiết và tạo ra sự cạnh tranh với chính họ.

Từ năm 2020, Ngân hàng trung ương Pháp đã tiến hành các thử nghiệm sử dụng phiên bản kỹ thuật số của MNBC liên ngân hàng cho những giao dịch giữa các tổ chức tài chính lớn. Cách tiếp cận này cho phép những định chế tài chính mua bán, trao đổi chứng khoán và tài sản thông qua đồng tiền trung ương đã được mã hóa. Bà Assouan cho biết: “Chúng tôi hướng tới mục tiêu sử dụng blockchain để lưu chuyển các chứng khoán tài chính”, tiết lộ rằng dự án sẽ bước vào giai đoạn thử nghiệm đầu tiên vào quý III/2026.