Vàng tăng nóng trong bối cảnh bất định: liệu có dấu hiệu quá mua?

[Cao Đương]

​

Vàng lập đỉnh mới: Đồng euro mạnh và lo ngại về thuế quan tiếp tục thúc đẩy đà tăng

Tháng 3 tiếp tục chứng kiến giá vàng leo thang, lập nên những đỉnh cao mới. Kết thúc tháng, giá vàng đạt mức 3.115 USD/ounce, tăng 9,9% so với tháng trước. Đáng chú ý, ngay cả khi đồng USD suy yếu đáng kể – phần lớn do sức mạnh của đồng euro – đà tăng ấn tượng của vàng vẫn không bị cản bước. Trên thực tế, vàng đã thiết lập mức giá kỷ lục trong hầu hết các đồng tiền chủ chốt khác.

Theo Mô hình Phân tích Hiệu suất Vàng (GRAM) của Hội đồng Vàng Thế giới, sức mạnh của đồng euro và hệ quả là sự suy yếu của USD tiếp tục là động lực chính thúc đẩy giá vàng. Bên cạnh đó, các rủi ro địa chính trị gia tăng, đặc biệt là những lo ngại về thuế quan, cũng góp phần không nhỏ vào đà tăng này.

Dòng vốn vào các quỹ ETF vàng duy trì xu hướng tích cực trong tháng 3, với sự đóng góp từ tất cả các khu vực. Các quỹ của Mỹ dẫn đầu với mức rót ròng 6 tỷ USD (tương đương 67 tấn), theo sau là châu Âu và châu Á với khoảng 1 tỷ USD mỗi khu vực. Trong khi dòng vốn ETF tăng mạnh, hợp đồng tương lai vàng trên sàn COMEX lại ghi nhận sụt giảm nhẹ 400 triệu USD (tương đương 5 tấn), nhiều khả năng do hoạt động chốt lời.

Đồng đô la yếu hơn đáng kể và nỗi lo về thuế quan đã đẩy giá vàng lên mức cao mới vào tháng 3

Nguồn: Bloomberg, World Gold Council
Câu chuyện thanh khoản: Khi “nguồn nước” dần cạn

Thanh khoản đóng vai trò then chốt, không chỉ hỗ trợ thị trường tài chính mà còn cả nền kinh tế Mỹ trong giai đoạn hậu COVID. Tuy nhiên, trong năm 2022, điều kiện tài chính tại Mỹ đã bị thắt chặt mạnh mẽ do thanh khoản bị rút khỏi thị trường, dẫn đến tình trạng hiếm gặp: cổ phiếu và trái phiếu cùng lao dốc. Mặc dù vàng vẫn trụ vững phần nào, nhưng cũng không tránh khỏi những biến động lớn.

Hiện tại, thị trường đang ở ngã ba đường tương tự, với nhiều điểm khác biệt quan trọng. Dù giá vàng đã tăng mạnh, tạo ra lo ngại về việc “quá mua” như các đỉnh trước năm 2011 và 2020, bối cảnh vĩ mô hiện tại vẫn được đánh giá là tích cực hơn cho vàng.

Chính sách hỗ trợ từ Mỹ: Vừa là động lực, vừa là rủi ro tiềm ẩn

Kể từ đại dịch, thị trường tài chính và nền kinh tế Mỹ nhận được sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ các chính sách tiền tệ và tài khóa. Chi tiêu tài khóa giúp thúc đẩy tăng trưởng việc làm, đặc biệt trong khu vực công và các ngành liên quan như giáo dục và y tế. Đồng thời, các chương trình hỗ trợ thanh khoản và sự duy trì “tấm đệm an toàn” từ Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã giúp giảm rủi ro trên thị trường trái phiếu, đồng thời hỗ trợ hệ số P/E của thị trường chứng khoán lên mức cao vượt trội so với trung bình tiền đại dịch.

Tuy nhiên, các nguồn thanh khoản này đã bắt đầu suy giảm từ năm 2022 và vẫn tiếp tục bị giới hạn cho đến nay. Việc thu hẹp bảng cân đối kế toán (QT) diễn ra chậm, nhưng không có tín hiệu nào cho thấy việc nới lỏng định lượng (QE) sẽ quay trở lại trong bối cảnh nợ công cao và lạm phát dai dẳng. Đồng thời, chính sách “thắt lưng buộc bụng” từ Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) đang hạn chế khả năng chi tiêu công. Công cụ RRP của Fed cũng đang ở mức thấp, khiến việc điều tiết thanh khoản càng trở nên khó khăn.

Trên thị trường lao động, số giờ làm việc – chỉ báo sớm cho suy giảm tuyển dụng – đã giảm mạnh. Các đợt sa thải cũng đang có xu hướng gia tăng, làm dấy lên lo ngại về triển vọng việc làm trong ngắn và trung hạn, đặc biệt trong bối cảnh bất ổn xoay quanh chính sách thuế.

Thay đổi tích lũy trong bảng lương phi nông nghiệp của Hoa Kỳ theo từng lĩnh vực

Nguồn: Bloomberg, World Gold Council



Phí bảo hiểm rủi ro trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm của Hoa Kỳ và tỷ lệ P/E của S&P 500

Nguồn: Bloomberg, World Gold Council



Giờ làm việc và bảng lương phi nông nghiệp

Nguồn: Macrobond, World Gold Council



Kịch bản 2022 lặp lại? Không hoàn toàn giống nhau

Dù thị trường đang đối mặt với nguy cơ cạn kiệt thanh khoản như năm 2022, bối cảnh hiện tại lại khác biệt rõ rệt: Lạm phát không còn do tăng trưởng mạnh mà do chi phí duy trì ở mức cao trong khi tăng trưởng kinh tế chậm lại – một môi trường kiểu “stagflation” (đình lạm). Điều này làm giảm khả năng tăng lãi suất, đồng thời tạo thêm áp lực khiến USD suy yếu – cả hai yếu tố đều có lợi cho vàng.

Ngoài ra, các ngân hàng trung ương toàn cầu vẫn tiếp tục tích lũy vàng như một kênh dự trữ chiến lược trong ba năm trở lại đây. Nhà đầu tư ETF vàng tại Mỹ – từng rót mạnh vào năm 2020 và đứng ngoài cuộc từ 2022 – hiện đang quay trở lại, cho thấy còn dư địa tăng trưởng.

Cơ bản vững chắc, nhưng không thiếu rủi ro

Mặc dù đà tăng hiện tại của vàng rất ấn tượng, so với các đợt tăng trước đây, cả về thời gian và mức độ, nó vẫn còn khiêm tốn. Theo đánh giá của Hội đồng Vàng Thế giới, các yếu tố nền tảng hiện tại – từ tỷ lệ sở hữu vàng trong ETF, lợi suất thực, hệ số P/E, chênh lệch tín dụng, đến chỉ số USD – đều cho thấy thị trường vàng đang ở vị thế tốt hơn so với năm 2011 và 2020.

Tuy vậy, không thể bỏ qua các rủi ro tiềm ẩn. Một đợt điều chỉnh giá có thể xảy ra nếu các ngân hàng trung ương giảm mua vàng do giá cao. Người tiêu dùng cũng có thể chậm thích ứng với giá mới, ảnh hưởng đến nhu cầu vật chất. Trong trường hợp thanh khoản căng thẳng đột ngột, vàng – với tính thanh khoản cao – có thể bị bán ra để đáp ứng margin call. Và nếu bất ổn địa chính trị hay chính sách (như thuế quan) được tháo gỡ, phần "premium" hiện tại trong giá vàng có thể bị xóa bỏ nhanh chóng.

Tổng kết

Đà tăng mạnh mẽ của giá vàng trong thời gian qua đã gợi nhớ đến các đỉnh cao trước đây, nhưng bối cảnh hiện tại có nhiều khác biệt then chốt. Dù không thiếu rủi ro, song các yếu tố cơ bản vẫn đang ủng hộ xu hướng tăng. Vàng tiếp tục là điểm tựa quan trọng trong danh mục phòng vệ rủi ro, nhất là trong môi trường bất định như hiện nay.