[101 Bài Học Giúp Bạn Trở Thành Huấn Luyện Viên Giao Dịch Của Chính Mình] - Bài 20: Biến động của thị trường và biến động cảm xúc

Xin chào cả nhà!

Brett Steenbarger là một trong những chuyên gia hàng đầu về tâm lý giao dịch, với nhiều năm kinh nghiệm huấn luyện các trader chuyên nghiệp và chia sẻ kiến thức qua các cuốn sách kinh điển như cuốn "The Psychology of Trading" và "Enhancing Trader Performance".

Trong cuốn "The Daily Trading Coach", ông mang đến một hướng tiếp cận thực tiễn, giúp các trader tự trở thành huấn luyện viên của chính mình để phát triển kỹ năng, rèn luyện tư duy và cải thiện hiệu suất giao dịch.




Với 101 bài học súc tích, cuốn sách này không chỉ cung cấp những chiến lược tâm lý, mà còn hướng dẫn bạn những phương pháp áp dụng ngay vào thực tế giao dịch hàng ngày.

Series này sẽ giúp bạn khám phá những bài học quan trọng từ cuốn "The Daily Trading Coach" và cách tận dụng chúng để nâng cao hiệu quả giao dịch cũng như phát triển bản thân một cách toàn diện.

Hãy cùng bắt đầu hành trình trở thành một nhà giao dịch với tâm lý vững vàng và kỷ luật hơn nhé!


Mục tiêu của cuốn "The Daily Trading Coach" là dạy bạn càng nhiều càng tốt về việc tự huấn luyện, để bạn có thể tự hướng dẫn bản thân đến thành công trên thị trường tài chính. Từ khóa quan trọng trong tiêu đề là “Hàng Ngày.” Cuốn sách này được thiết kế để trở thành một tài liệu mà bạn có thể sử dụng mỗi ngày nhằm phát huy thế mạnh và khắc phục điểm yếu của mình.

Sau khi viết hai cuốn sách—"The Psychology of Trading" (Tâm Lý Giao Dịch) và "Enhancing Trader Performance" (Nâng Cao Hiệu Suất Giao Dịch)—cùng với hơn 1.800 bài viết trên blog TraderFeed (www.traderfeed.blogspot.com/), tôi từng nghĩ rằng mình đã bao quát khá đầy đủ lĩnh vực tâm lý giao dịch. Tuy nhiên, chỉ ba năm sau khi xuất bản cuốn sách về hiệu suất giao dịch, tôi lại một lần nữa cầm bút (điện tử) để hoàn thành bộ ba cuốn sách về tâm lý giao dịch, lần này tập trung vào quá trình tự huấn luyện.

Hai thực tế đã dẫn đến sự ra đời của cuốn "The Daily Trading Coach". Trước hết, khi xem xét lưu lượng truy cập trên blog TraderFeed, tôi nhận thấy rằng một lượng lớn độc giả—khoảng một phần ba—truy cập trang web trong vòng một giờ trước khi thị trường mở cửa. Điều này khiến tôi thấy thú vị, vì hầu hết các bài viết trên blog không cung cấp lời khuyên giao dịch cụ thể. Thay vào đó, chúng tập trung vào các chủ đề về tâm lý và hiệu suất giao dịch—những nội dung có giá trị bất kể thời gian nào trong ngày.

Khi tôi hỏi một nhóm độc giả đáng tin cậy về xu hướng này, họ trả lời rằng họ đang sử dụng blog như một dạng “huấn luyện viên giao dịch thay thế.” Việc đọc lại các bài viết giúp họ nhắc nhở bản thân về kế hoạch và ý định trước khi bước vào “chiến trường tài chính.” Điều này càng được củng cố khi tôi thu thập số liệu thống kê về những bài viết phổ biến nhất trên blog. Phần lớn trong số đó là những bài viết thực tiễn về tâm lý giao dịch. Hầu hết đều có nội dung mang tính động viên, dù đôi khi thách thức những giả định của người đọc. Có vẻ như các nhà giao dịch đang tìm kiếm sự hướng dẫn và phần nào đó tìm thấy nó trong blog.

Thực tế thứ hai định hình nên cuốn sách này là sự phát triển của xuất bản điện tử và những thay đổi nhanh chóng trong ngành xuất bản. Cho đến thời điểm đó, số lượng sách điện tử (e-book) dành cho các nhà giao dịch vẫn còn rất ít. Ngay cả khi có, chúng cũng chỉ đơn thuần là phiên bản điện tử của sách in. Dù xuất bản điện tử mang lại sự tiện lợi và hấp dẫn, hầu hết các nhà giao dịch mà tôi tham khảo ý kiến đều không chủ động tìm kiếm hoặc sử dụng e-book. Lý do phổ biến nhất là họ không muốn dành hàng giờ ngồi trước màn hình để đọc thông tin sau cả một ngày giao dịch căng thẳng. Tôi nhanh chóng nhận ra rằng những người tham gia thị trường tài chính không sử dụng phương tiện điện tử theo cùng cách họ tiếp cận sách in. Điều đó khiến tôi suy nghĩ về việc viết một cuốn sách theo một cách khác—một cuốn sách phù hợp hơn với kỷ nguyên xuất bản điện tử nhưng cũng có thể sử dụng dưới dạng bản in.

Khi kết hợp hai quan sát trên, bạn sẽ hiểu được tầm nhìn dẫn đến cuốn sách này: một "huấn luyện viên giao dịch trong một cuốn sách" mà bạn có thể dễ dàng đọc trên màn hình cũng như trên giấy. Mục tiêu là tích hợp nội dung từ blog và sách, tạo ra những “bài học” thực tế giúp nhà giao dịch trở thành huấn luyện viên của chính mình. Cuốn "The Daily Trading Coach" gồm 101 bài học, mỗi bài dài vài trang. Mỗi bài học tuân theo một cấu trúc chung: xác định một thách thức trong trading, đề xuất cách tiếp cận để vượt qua thử thách đó, và cung cấp một bài tập hoặc nhiệm vụ cụ thể để thực hành.

Các chương của sách độc lập với nhau: bạn có thể đọc theo thứ tự hoặc sử dụng mục lục để tìm ngay bài học phù hợp nhất với tình huống giao dịch hiện tại của bạn. Không giống như một cuốn sách truyền thống mà bạn đọc từ đầu đến cuối trong vài lần ngồi đọc, cuốn sách này được thiết kế để bạn tiếp thu từng bài học một, áp dụng vào quá trình phát triển bản thân với tư cách một nhà giao dịch. Giống như blog, nó là một lời nhắc nhở trên màn hình về những điều bạn nên làm khi bạn ở trạng thái tốt nhất. Nhưng hơn cả blog, đây còn là một lộ trình với những hiểu biết thực tế và công cụ giúp bạn khám phá và phát huy tối đa khả năng của chính mình.

Tham vọng của tôi là gói gọn trong 101 bài học này nhiều kiến thức hữu ích và phương pháp thực tiễn hơn những gì bạn có thể nhận được từ nhiều hội thảo đắt tiền hay các buổi huấn luyện cá nhân, mà với chi phí thấp hơn rất nhiều. Thường thì, mục tiêu của các nhà tổ chức hội thảo và huấn luyện viên là biến bạn thành khách hàng lâu dài. Nhưng mục tiêu của cuốn sách này hoàn toàn ngược lại: cung cấp cho bạn công cụ để tự trở thành huấn luyện viên của chính mình, giúp bạn phát triển cả về mặt nghề nghiệp lẫn cá nhân. Nói cách khác, đây là một cuốn cẩm nang về tâm lý giáo dục—một hướng dẫn thực tế để cải thiện bản thân và nâng cao hiệu suất của bạn.

Nhìn vào mục lục, bạn sẽ thấy rằng mỗi chương trong số 10 chương đều chứa 10 bài học. Các chương này bao quát nhiều chủ đề liên quan đến tâm lý và hiệu suất giao dịch, bao gồm các bài học cụ thể về cách áp dụng các phương pháp trị liệu tâm lý ngắn hạn theo hướng phân tâm học, nhận thức và hành vi để thay đổi các mô thức hành vi tiêu cực và hình thành những thói quen tích cực mới.

Hai chương cuối đặc biệt thú vị: Chương 9 bao gồm quan điểm tự huấn luyện từ 18 nhà giao dịch thành công, những người thường xuyên chia sẻ công việc của họ trực tuyến. Chương 10 thực hiện lời hứa lâu năm với độc giả của TraderFeed, hướng dẫn cách nhận diện mô hình lịch sử trong giao dịch bằng Excel. Mỗi bài học đều đi kèm với bài tập và gợi ý thực hành (“Coaching Cues”) giúp bạn áp dụng ý tưởng vào thực tế.

Vâng, mục tiêu của cuốn sách là giúp bạn trở thành huấn luyện viên giao dịch của chính mình. Nhưng nếu nhìn kỹ vào tiêu đề các chương và bài học, bạn sẽ nhận ra rằng mục đích lớn hơn của nó là giúp bạn tự huấn luyện bản thân trong cuộc sống. Những thử thách và sự không chắc chắn mà ta đối mặt khi giao dịch—việc theo đuổi phần thưởng trong khi chấp nhận rủi ro—cũng xuất hiện trong sự nghiệp và các mối quan hệ cá nhân, không chỉ trong thị trường tài chính. Những kỹ thuật giúp bạn làm chủ bản thân với tư cách một nhà giao dịch cũng sẽ hữu ích trong mọi lĩnh vực khác của cuộc sống. Theo nghĩa đó, mục tiêu không chỉ là kiếm tiền trên thị trường, mà là thịnh vượng trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Nếu cuốn sách này có thể trở thành một công cụ giúp bạn đạt được sự thịnh vượng, cả trong và ngoài thị trường tài chính, tôi sẽ rất lấy làm vinh hạnh.





Quá ít người trong chúng ta thực sự hóa thân vào những lý tưởng của chính mình. Chúng ta có điểm mạnh và tài năng, ước mơ và khát vọng. Nhưng nếu nhìn vào từng giờ, từng ngày, không nhiều lý tưởng trong số đó được thể hiện một cách cụ thể. Ngày tháng trôi qua, rồi thành năm, và—tại một thời điểm nào đó đầy tiếc nuối—chúng ta ngoái nhìn cuộc đời và tự hỏi nó đã trôi đi đâu mất.

Điều đó có thể là bạn—một người trung niên nhìn lại quá khứ và nghĩ: "Lẽ ra tôi có thể đã trở thành một người xuất chúng." Hoặc, bạn có thể chọn một kịch bản khác cho cuộc đời mình. Bạn có thể trở thành diễn viên chính của lý tưởng và hiện thực hóa chúng.

Nếu bạn nghĩ rằng đây là một phần mở đầu kỳ lạ cho một cuốn sách về giao dịch, bạn đã đúng. Cuốn sách này không bắt đầu với cung và cầu, mô hình giao dịch hay quản lý vốn. Nó bắt đầu với bạn và những gì bạn muốn từ cuộc sống. Trong ngữ cảnh này, trading không chỉ đơn thuần là mua, bán và phòng vệ rủi ro: nó là một phương tiện để làm chủ bản thân và phát triển chính mình.

Mỗi nhà giao dịch, dù có nhận thức được hay không, đều là một doanh nhân. Họ mở một "công ty" giao dịch của riêng mình và cạnh tranh trên thị trường. Họ tìm kiếm và theo đuổi cơ hội, đồng thời bảo vệ vốn của mình. Họ không ngừng hoàn thiện và mở rộng kỹ năng; họ chấp nhận rủi ro có tính toán. Là doanh nhân, nhà giao dịch bắt đầu với niềm tin rằng họ mang lại giá trị cho thị trường. Nhưng giữa những thất bại không thể tránh khỏi, những giờ làm việc kéo dài, nguồn lực hạn chế, rủi ro và sự bất định, thật khó để duy trì sự lạc quan ấy. Dễ dàng hơn nhiều khi gác lại những ước mơ và từ bỏ nỗ lực hiện thực hóa lý tưởng mỗi ngày.

Tuy nhiên, có những nhà giao dịch không thể từ bỏ khát vọng của mình. Giống như loài bướm đêm bị thu hút bởi ánh sáng xa xăm, họ vẫn theo đuổi nó dù đôi khi bị thiêu cháy. Với những tâm hồn cao quý ấy, tôi xin dành tặng cuốn sách này.

Khi tôi làm việc với các nhà giao dịch và quản lý danh mục đầu tư tại các quỹ đầu cơ, công ty giao dịch độc quyền và ngân hàng đầu tư, tôi không dạy họ cách giao dịch. Phần lớn trong số họ sử dụng các chiến lược khác tôi và hiểu rõ thị trường của họ hơn tôi bao giờ hết. Thay vào đó, tôi tìm ra điểm mạnh của họ. Tôi học cách họ giao dịch hiệu quả và giúp họ xây dựng sự nghiệp từ chính những gì họ đã làm tốt. Giống như cá không thể nhận thức được nước vì chúng đã sống trong đó từ khi sinh ra, chúng ta thường không nhìn ra được những tài sản cá nhân của mình. Mỗi người trong chúng ta là một sự kết hợp độc đáo giữa kỹ năng, tài năng, điểm mạnh, xung đột nội tâm và điểm yếu. Nhưng cũng giống như một doanh nghiệp mới phải tận dụng điểm mạnh của người sáng lập, sự nghiệp giao dịch cũng phụ thuộc vào tài sản—cả về mặt cá nhân lẫn tài chính—của nhà giao dịch. Với vai trò huấn luyện viên, công việc của tôi là giúp họ bước ra khỏi “môi trường nước” tâm lý của mình và nhận ra những tài sản quý giá đã luôn ở xung quanh họ—những tài sản có thể mang lại lợi ích suốt đời.

Chưa bao giờ việc tự huấn luyện lại quan trọng đối với nhà giao dịch như hiện tại. Khi tôi viết những dòng này, chúng ta đang chứng kiến mức độ biến động thị trường chưa từng thấy kể từ sau Thế chiến thứ hai. Biến động giá mang lại cơ hội nhưng cũng đi kèm rủi ro. Những nhà giao dịch không thể lùi lại một bước, nhận diện diễn biến thị trường và điều chỉnh chiến lược đã chịu tổn thất đáng kể. Ngược lại, những ai biết tận dụng cuộc khủng hoảng để thoát khỏi “vùng nước giao dịch”, giảm thiểu rủi ro và tìm kiếm cơ hội mới chính là những người sẵn sàng gặt hái những phần thưởng sự nghiệp.

Cuốn sách bạn đang đọc được viết để đồng hành cùng bạn trên hành trình giao dịch này. Nó được tổ chức thành 101 bài học. Mỗi bài học xác định một thách thức và đưa ra một bài tập cụ thể giúp bạn tiến bộ trong việc đối mặt với thách thức đó. Những bài học này được thiết kế như những bài suy ngẫm để bắt đầu ngày giao dịch của bạn—những lời huấn luyện giúp bạn phát huy phiên bản tốt nhất của chính mình. Theo thời gian, khi bạn đọc và thực hành những bài học này, những lời khuyên huấn luyện sẽ trở thành tiếng nói nội tâm của bạn. Bạn bắt đầu bằng cách nhập vai vào những lý tưởng của cuốn sách và cuối cùng, bạn sống theo chúng, biến chúng thành của riêng mình. Bạn trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình.

Nếu mỗi ngày bạn đọc một đoạn ngắn và gieo những ý tưởng đúng đắn vào tâm trí, điều đó giúp bạn ưu tiên hóa mục tiêu trong cuộc sống và trading. Và nếu điều đó giúp bạn tránh đi một giao dịch tệ mỗi tuần và không bỏ lỡ một giao dịch tốt mà lẽ ra bạn đã bỏ qua—hãy nghĩ xem điều đó sẽ mang lại lợi ích cá nhân và tài chính lớn đến mức nào. Nhưng cũng giống như viên thuốc không thể phát huy tác dụng khi vẫn còn trong lọ, không ai có thể học được từ một cuốn sách chưa được mở ra. Bước đầu tiên để trở thành nhà tâm lý giao dịch của chính mình là dành thời gian cho việc tự huấn luyện—mỗi ngày, mỗi tuần—bởi vì đó là cách các thói quen được hình thành. Một vĩ nhân chỉ đơn giản là người đã biến việc phát triển bản thân thành một thói quen.

Và kia, chúng đang nhìn bạn từ kệ sách bên kia căn phòng—những lý tưởng, tất cả những điều bạn từng muốn làm trong cuộc đời. Bạn nhìn về phía kệ sách với ánh mắt khao khát, nhưng bạn không thể chạm tới chúng khi vẫn còn ngồi thoải mái trên chiếc ghế của mình. Nhưng bạn đang cầm trên tay một cuốn sách. Có lẽ cuốn sách này sẽ khiến chiếc ghế của bạn trở nên bớt thoải mái hơn một chút, và khiến kệ sách ấy gần bạn hơn một chút.

Bạn lật sang trang... Bước tiếp theo là của bạn.


Nếu bạn dự định trở thành bất cứ điều gì ít hơn khả năng của mình, có lẽ bạn sẽ không hạnh phúc trong suốt phần đời còn lại. —Abraham Maslow

Khi các nhà giao dịch tìm đến huấn luyện viên, một trong những yêu cầu phổ biến nhất là giúp họ giảm căng thẳng. Giả định được đặt ra là càng ít căng thẳng càng tốt, và nếu có thể loại bỏ căng thẳng, giao dịch sẽ suôn sẻ. Nhưng điều đó có đúng không?

Trong chương này, chúng ta sẽ xem xét căng thẳng và khó khăn, cũng như sự khác biệt giữa hai khái niệm này. Chúng ta cũng sẽ khám phá cách ứng phó và những phản ứng nào là hiệu quả hoặc không hiệu quả trong các tình huống căng thẳng.

Một trong những thách thức lớn của việc huấn luyện trong một lĩnh vực có cường độ cao và mang tính cạnh tranh là đảm bảo rằng căng thẳng bình thường, có thể dự đoán trước, không biến thành khó khăn làm giảm hiệu suất.

Trên thực tế, điều này có nghĩa là cần phân biệt giữa những căng thẳng vốn có trong nghề trading và những căng thẳng mà chúng ta vô tình tự đặt lên bản thân.

Hãy cùng xem cách bạn có thể biến căng thẳng thành lợi thế trong quá trình tự huấn luyện.





Gần đây, tôi đã đăng một bài viết quan trọng lên blog TraderFeed. Tôi đã lấy dữ liệu từ hai tháng trong thị trường hợp đồng tương lai S&P E-mini (ES) — tháng 1 và tháng 5 năm 2008 — và so sánh mức độ biến động trung vị của các khoảng thời gian nửa giờ trong hai tháng này.

Trong giai đoạn đó, mức độ biến động chung của thị trường, được đo lường bằng chỉ số VIX, đã giảm đáng kể. Câu hỏi đặt ra là liệu mức độ biến động hàng ngày này có ảnh hưởng đến sự biến động đối với những nhà giao dịch theo khung thời gian rất thấp hay không.



Kết quả thật đáng chú ý: Vào tháng 1, khi chỉ số VIX cao, phạm vi giá cao-thấp trung vị trong 30 phút là 0,60%. Đến tháng 5, khi chỉ số VIX thấp hơn, phạm vi này giảm xuống còn 0,28%. Nói cách khác, vào tháng 5, thị trường di chuyển chỉ bằng một nửa so với tháng 1 đối với các nhà giao dịch trong ngày.

Hãy suy nghĩ về cách điều này ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà giao dịch. Nhà giao dịch có nhận thức gắn liền với tháng 1 và kỳ vọng về những biến động lớn hơn trong tháng 5 sẽ đặt mục tiêu lợi nhuận ở khoảng cách xa. Trong môi trường có biến động thấp, thị trường sẽ không đạt được các mục tiêu đó trong khung thời gian giao dịch. Thay vào đó, những giao dịch ban đầu có lợi thế sẽ đảo chiều và không đạt được kỳ vọng. Khi điều này lặp đi lặp lại ngày này qua ngày khác, tuần này qua tuần khác, sự thất vọng sẽ dần tích tụ. Từ sự thất vọng đó, các nhà giao dịch có thể tăng gấp đôi quy mô vị thế, ngay cả khi cơ hội đang dần cạn kiệt. Tôi đã thấy nhiều nhà giao dịch mất khoản tiền lớn chỉ vì động lực này.

Ngược lại, những nhà giao dịch đã thích nghi với môi trường có biến động thấp sẽ đặt lệnh dừng lỗ gần với điểm vào lệnh để kiểm soát rủi ro. Khi thị trường gia tăng biến động, chúng sẽ dễ dàng vượt qua các mức dừng lỗ này — ngay cả khi giao dịch cuối cùng vẫn đi đúng hướng. Một lần nữa, kết quả cảm xúc có khả năng là sự thất vọng và gián đoạn kỷ luật giao dịch.

Cả hai tình huống trên là những ví dụ điển hình về cách giao dịch kém có thể gây ra căng thẳng tâm lý. Thoạt nhìn, có vẻ như sự thất vọng dẫn đến mất kỷ luật — và điều đó đúng ở một mức độ nào đó — nhưng một phần quan trọng không kém của vấn đề là việc không điều chỉnh theo biến động thị trường đã tạo ra sự thất vọng ngay từ đầu.

Bất kỳ bộ quy tắc nào về cắt lỗ, mục tiêu lợi nhuận và quy mô vị thế mà không tính đến biến động thị trường và điều chỉnh tương ứng sẽ tạo ra kết quả hoàn toàn khác nhau khi mức độ biến động thay đổi. Vì lý do đó, sự thay đổi trong biến động thị trường có thể tạo ra sự biến động trong cảm xúc. Chúng ta trở nên phản ứng với thị trường vì không điều chỉnh theo những gì thị trường đang hành động.

Việc thực hiện giao dịch kém — đặt lệnh kém, quản lý rủi ro kém và quản lý giao dịch kém — chính là nguyên nhân gây ra nhiều căng thẳng tâm lý. Giao dịch ảnh hưởng đến tâm lý của chúng ta nhiều như cách tâm lý của chúng ta ảnh hưởng đến giao dịch.

Nhấn để mở rộng...

Nghiên cứu về tính cách cho thấy rằng mỗi người chúng ta, dựa trên đặc điểm cá nhân, có mức độ chấp nhận rủi ro tài chính khác nhau. Khẩu vị rủi ro của chúng ta thể hiện qua cách chúng ta xác định quy mô vị thế, nhưng cũng thể hiện ở các thị trường mà chúng ta giao dịch.

• Khi thị trường chuyển từ biến động cao sang biến động thấp, điều đó có thể khiến các nhà giao dịch tích cực cảm thấy thất vọng.
• Khi thị trường chuyển từ biến động thấp sang cao, chúng có thể trở nên đáng sợ đối với những nhà giao dịch e ngại rủi ro.

Biến động của thị trường góp phần tạo ra biến động tâm lý, bởi vì rủi ro và lợi nhuận tiềm năng của mỗi giao dịch thay đổi đáng kể. Trong ví dụ từ bài viết trên blog của tôi, sự thay đổi này diễn ra chỉ trong vài tháng.

Lưu ý rằng, các nhà giao dịch cũng có thể gặp phải vấn đề tương tự khi chuyển từ thị trường này sang thị trường khác—chẳng hạn như từ giao dịch S&P 500 sang giao dịch dầu—hoặc khi chuyển từ cổ phiếu này sang cổ phiếu khác. Các nhà giao dịch trong ngày thường theo dõi danh sách cổ phiếu và nhanh chóng chuyển đổi giữa các ngành, giao dịch những mã có mô hình biến động khác nhau. Nếu họ không điều chỉnh mức dừng lỗ, mục tiêu lợi nhuận và quy mô vị thế phù hợp, họ có thể dễ dàng tự làm mình thất vọng khi giao dịch bị "stop-out" quá nhanh, không đạt mục tiêu hoặc mang lại thua lỗ/lợi nhuận quá lớn.

Nhiều nhà giao dịch thích khoe khoang về việc kiếm được lợi nhuận lớn từ một giao dịch cụ thể. Tuy nhiên, rất thường xuyên, lợi nhuận đó là kết quả của việc đặt vị thế quá lớn trong một giao dịch có mức biến động cao. Mặc dù thật tuyệt khi giao dịch mang lại lợi nhuận, nhưng thực tế là giao dịch đó có thể đại diện cho một khâu quản lý rủi ro yếu kém.

Giao dịch 1.000 cổ phiếu của một công ty công nghệ vốn hóa nhỏ sẽ rất khác so với giao dịch 1.000 cổ phiếu của một mã thuộc chỉ số Dow, ngay cả khi giá của chúng giống nhau. Beta cao hơn của cổ phiếu công nghệ đảm bảo rằng lợi nhuận và thua lỗ của nó sẽ lớn hơn nhiều so với cổ phiếu vốn hóa lớn. Điều này dẫn đến kết quả giao dịch dễ biến động và có khả năng gây ra sự bất ổn tâm lý.

Rủi ro và lợi nhuận có tính tỷ lệ thuận: theo đuổi lợi nhuận lớn tất yếu sẽ mang lại khả năng sụt giảm vốn (drawdown) lớn. Chìa khóa thành công là giao dịch trong phạm vi rủi ro mà bạn có thể chịu đựng, để những biến động không làm thay đổi cách bạn nhìn nhận thị trường và ra quyết định.

Nhấn để mở rộng...

• Bạn có biết mức độ biến động của thị trường mà bạn đang giao dịch không?
• Bạn đã điều chỉnh giao dịch của mình để chấp nhận lợi nhuận và thua lỗ nhỏ hơn trong thị trường có biến động thấp và lớn hơn khi biến động mở rộng chưa?
• Nếu bạn đang giao dịch các thị trường hoặc công cụ khác nhau, bạn có điều chỉnh kỳ vọng của mình cho phù hợp với mức biến động của chúng không?

Bạn sẽ không lái xe giống nhau trên một con đường cao tốc đông đúc và một con đường rộng rãi, và tương tự như vậy, bạn cũng không nên giao dịch thị trường nhanh theo cùng cách với thị trường chậm.



Một chiến lược đã giúp tôi thành công trong vấn đề này là xem xét dữ liệu giao dịch 20 ngày gần nhất và tính toán phạm vi giá cao-thấp trung vị (median high-low price range) cho các khoảng thời gian nắm giữ khác nhau: 30 phút, 60 phút, v.v. Tôi cũng theo dõi mức độ biến động xung quanh trung vị đó: phạm vi giữa thị trường có biến động thấp nhất và cao nhất. Với thông tin này, tôi có thể đạt được một số điều quan trọng:

• Khi ngày giao dịch diễn ra, tôi có thể đánh giá xem phạm vi giá hôm nay có khác biệt so với mức trung bình 20 ngày không. Điều đó giúp tôi nắm bắt mức độ biến động đang xuất hiện trong ngày. Chẳng hạn, thị trường S&P e-mini gần đây đã có một đợt di chuyển 12 điểm vào buổi sáng. Nghiên cứu của tôi cho thấy đây là mức biến động cao nhất trong phạm vi gần đây, điều này giúp tôi không đuổi theo giao dịch và chốt lời đúng lúc từ một lệnh bán khống.
• Khi nhận thấy biến động trong 20 ngày qua khá thấp, tôi tập trung vào việc thực hiện giao dịch tốt, đặt lệnh dừng lỗ gần với điểm vào lệnh và giữ mục tiêu lợi nhuận chặt chẽ. Điều này giúp tôi chốt lời một cách chủ động và tận dụng cơ hội trong môi trường biến động thấp, giảm thiểu sự thất vọng khi thị trường đảo chiều.
• Khi tôi nhận thấy mức độ biến động trong 20 ngày qua đang mở rộng, tôi có thể nới rộng mức dừng lỗ, nâng mục tiêu lợi nhuận, điều chỉnh quy mô vị thế và cho phép giao dịch có thêm không gian để tiến triển tự nhiên. Không hiếm khi, môi trường có biến động cao sẽ là nơi tôi có thể đặt nhiều mục tiêu giá, chốt một phần lợi nhuận khi đạt được mục tiêu đầu tiên và giữ phần còn lại để nhắm đến mục tiêu rộng hơn, thứ hai.

Điều quan trọng cần lưu ý trong các tình huống trên là tôi đang chủ động kiểm soát giao dịch của mình dựa trên biến động thị trường. Thay vì để chuyển động của thị trường (hoặc sự thiếu biến động) kiểm soát tôi, tôi đang chủ động điều chỉnh giao dịch theo điều kiện của ngày hôm đó. Việc kiểm soát này là một phương pháp hữu hiệu để chống lại sự căng thẳng trong trading, biến sự thay đổi biến động thành cơ hội tiềm năng.

Các kỹ năng Excel đã đề cập trong Chương 10 sẽ rất hữu ích trong việc theo dõi khối lượng giao dịch trung bình và biến động trong các giai đoạn thị trường trước đây.

Nhấn để mở rộng...

Là một huấn luyện viên giao dịch của chính mình, bạn cần theo dõi tâm lý của mình theo thời gian. Khi nhận thấy tâm trạng trở nên tiêu cực và đầy thất vọng, bạn nên xem xét liệu có những thay đổi trong thị trường có thể giải thích cho sự thay đổi cảm xúc của mình hay không. Rất nhiều lần, những thay đổi này sẽ liên quan đến sự biến động của thị trường và các công cụ mà bạn đang giao dịch. Hãy thiết lập các quy tắc để thích nghi với các môi trường biến động khác nhau như một phương pháp tối ưu giúp cải thiện cả giao dịch lẫn trạng thái tinh thần của bạn.

Bài tập và gợi ý thực hành: Nếu bạn biết khối lượng giao dịch trung bình của cổ phiếu hoặc hợp đồng tương lai tại mỗi thời điểm trong ngày giao dịch, bạn có thể nhanh chóng đánh giá liệu một ngày đang diễn ra với mức biến động thấp, chậm rãi hay là một ngày sôi động với mức biến động cao.

Nếu bạn hiểu cách khối lượng giao dịch hiện tại so với mức trung bình, bạn có thể xác định khi nào thị trường thực sự bứt phá khỏi vùng giá đi ngang, với sự tham gia của các nhà giao dịch lớn đang định giá lại tài sản.

Nếu bạn có thể nhận ra thời điểm thị trường bắt đầu chậm lại trong quá trình này, bạn có thể chuẩn bị sẵn sàng và điều chỉnh giao dịch của mình cho phù hợp.

Nhấn để mở rộng...

Anh/chị nào muốn theo dõi series này thì bình luận "Tôi quan tâm" ở bên dưới để em tag vào các bài viết tiếp theo của series nha!

Đừng quên THẢ TIM, SHARE VÀ COMMENT để ủng hộ mình nhiều hơn nữa nhé!! Nice day cả nhà